Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Ludzie skarżą się na zakaz wprowadzania psów na plaże w Ustroniu Morskim 
• Uchwalono go na podstawie ustawy o samorządzie gminnym - tymczasem do ustalenia obowiązków właścicieli zwierząt domowych organ samorządu zobowiązuje ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
• Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje u wójta gminy w sprawie uchylenia zakazu przyjętego  niezgodnie z prawem
• AKTUALIZACJA: Przygotowano projekt nowego regulaminu, który w sposób inny niż dotychczasowy reguluje tę kwestię poprzez wyznaczenie plaży przeznaczonej dla osób z psami - odpowiada gmina, która przesłała go Rzecznikowi do zaopiniowania
• Przedłożony projekt zawiera regulacje sprzeczne z prawem - wskazuje RPO.

Do RPO wpłynęło pismo osób korzystających z plaż na obszarze Gminy Ustronie Morskie. Wskazują oni, że obowiązuje tam zakaz wprowadzania psów. Godzi to w ich prawa obywatelskie, zwłaszcza w swobodę poruszania się i przebywania w miejscach publicznych. 

Zakaz ustanowiono w przepisach prawa miejscowego. Zgodnie z postanowieniami § 7 pkt 1 uchwały Nr V/42/2015 Rady Gminy Ustronie Morskie z 31 marca 2015 r. w sprawie regulaminu korzystania z plaży, kąpielisk strzeżonych oraz miejsc wykorzystywanych do kąpieli zlokalizowanych w granicach administracyjnych Gminy Ustronie Morskie, na terenie plaż zabrania wprowadzania psów i innych zwierząt domowych w okresie od 1 czerwca do 30 września.  Nie dotyczy to psów przewodników osób niewidomych i psów asystujących osobą niepełnosprawnym, jeżeli są one trzymane na smyczy. 

Uchwałę podjęto na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, który uprawnia radę gminy do wydania aktu prawa miejscowego określającego zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

W orzecznictwie sądów administracyjnych prezentowane jest stanowisko, że skoro przepis ustawowy (art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach) zobowiązuje organ samorządu gminnego do ustalenia obowiązków nakładanych na właścicieli zwierząt domowych celem zapewnienia ochrony przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku, to nie jest dopuszczalne regulowanie tej samej materii i w takim samym zakresie w uchwale podjętej na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym. 

Ten przepis obejmuje bowiem tylko takie sprawy, które nie są objęte delegacją ustawową wynikającą z art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, a dotyczą zasad i trybu korzystania z urządzeń i obiektów użyteczności publicznej. 

Zakres delegacji z art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wyłącza zatem wydawanie aktów prawa miejscowego na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym (por. wyrok NSA z 20 czerwca 2018 r., sygn. II OSK 3084/17). 

W uchwale z 12 stycznia 2021 r. ws. przyjęcia Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Ustronie Morskie Rada Gminy Ustronie Morskie określiła obowiązki właścicieli zwierząt domowych. Ustanowiono m.in. nakaz wyprowadzania psów na smyczy na terenach użytku publicznego, przy czym w przypadku wyprowadzania psów należących do rasy uznawanej za agresywną nakaz ten obejmuje także nałożenie kagańca na pysk psa oraz obowiązek wyprowadzania psa przez osobę pełnoletnią.

Skoro zatem zasady postępowania ze zwierzętami (psami) w miejscach publicznych zostały unormowane w regulaminie utrzymania czystości i porządku, to regulowanie tej samej materii w akcie prawa miejscowego określającym zasady korzystania z gminnych obiektów użyteczności publicznych, jakimi są plaże i kąpieliska strzeżone, należy uznać za sprzeczne z prawem.

Zastępca  RPO Valeri Vachev zwraca się zatem do wójta gminy o podjęcie stosownych działań legislacyjnych w celu wyeliminowania niezgodnych z prawem regulacji prawa miejscowego ustanawiających zakaz wprowadzania psów i innych zwierząt na teren gminnych plaż i kąpielisk strzeżonych.

Odpowiedź Ewy Ostrowskiej, zastępcy Wójta Gminy

W odpowiedzi na otrzymane w sprawie Regulaminu Kąpielisk pismo z prośbą o zmianę zapisów dotyczących zakazu wstępu na plażę psów wskazuję, iż został przygotowany projekt nowego regulaminu, który w sposób inny niż dotychczasowy reguluje tę kwestię poprzez wyznaczenie plaży przeznaczonej dla osób z psami.

Przed przedłożeniem tego regulaminu radnym chciałabym jednak poznać Pana opinię w zakresie spełnienia przez proponowane zapisy standardów w zakresie praw obywatelskich wobec czego w załączeniu przesyłam ten projekt.

Kolejne pismo RPO 

W nawiązaniu do odpowiedzi zastępca RPO Valeri Vachev napisał do władz  gminy, że przedłożony do zaopiniowania projekt regulaminu kąpielisk morskich zawiera regulacje sprzeczne z prawem.

Rzecznik przedstawił stanowisko sądów administracyjnych, z którego jednoznacznie wynika, że materia postępowania ze zwierzętami w miejscach publicznych może być unormowana wyłącznie w regulaminie utrzymania czystości i porządku, wydanym na podstawie przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. W związku z tym niedopuszczalne jest ustanawianie reguł postępowania ze zwierzętami na terenie gminnych obiektów użyteczności publicznej  w aktach prawa miejscowego wydanych na podstawie ustawy  o samorządzie gminnym.

Tymczasem projektowany regulamin kąpielisk morskich, którego podstawę materialno-prawną stanowi art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym, zawiera unormowania ustanawiające zakaz wprowadzania psów i innych zwierząt domowych na teren kąpielisk, z wyjątkiem wyznaczonych odcinków na plaży w Sianożętach.

Projekt jest także sprzeczny z art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Ustanawia bowiem całkowity zakaz wprowadzania zwierząt na tereny podlegające wspólnemu użytkowi (na teren większości gminnych kąpielisk morskich), przez co wykracza poza zakres upoważnienia wynikającego z tego przepisu ustawy.

W art. 4 ust. 2 pkt 6  ustawy prawodawca upoważnił organ gminy wyłącznie do ustalenia zasad postępowania ze zwierzętami w taki sposób, by ich pobyt na terenie przeznaczonym do wspólnego użytku nie był uciążliwy oraz nie zagrażał przebywającym tam osobom. W upoważnieniu tym nie mieści się uprawnienie organu gminy do wprowadzenia całkowitego zakazu wpuszczania zwierząt domowych na teren gminnych obiektów, jakimi są gminne plaże.

V.7204.12.2023