Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• O przemocy ekonomicznej i psychicznej, reagowaniu na przemoc i współpracy na rzecz skutecznego wsparcia rozmawiali uczestnicy spotkania, które zostało zorganizowane 8 lutego 2023 r. w Białymstoku w ramach kampanii Rzecznika Praw Obywatelskich "Powiedz nie przemocy"
• Zależy nam na zbudowaniu bliższej współpracy pomiędzy Biurem RPO a środowiskami lokalnymi w sprawach dotyczących przemocy; taki jest cel spotkań lokalnych - podkreśliła Barbara Imiołczyk, dyrektorka Centrum Projektów Społecznych Biura RPO
• W Centrum Aktywności Społecznej spotkali się przedstawiciele lokalnych organizacji, instytucji, samorzecznicy i samorzeczniczki oraz pracownicy BRPO

Spotkanie w Białymstoku to już drugie z cyklu spotkań lokalnych organizowanych w różnych miastach przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich wspólnie z partnerami społecznymi. W Białymstoku współorganizatorem wydarzenia jest Podlaski Sejmik Osób z Niepełnosprawnościami. Partnerem jest Centrum Aktywności Społecznej.

Dr Anna Drabarz, prezeska Podlaskiego Sejmiku Osób z Niepełnosprawnościami i Katarzyna Subieta, pełnomocniczka Prezydenta Miasta Białegostoku do spraw Osób z Niepełnosprawnościami powitały wszystkie osoby uczestniczące w spotkaniu.

Na czym polega przemoc psychiczna i ekonomiczna?

Monika Wiszyńska-Rakowska, pełnomocniczka RPO ds. praw osób z niepełnosprawnościami przedstawiła podstawowe informacje na temat przemocy psychicznej i ekonomicznej.

Przemoc psychiczna prowadzi do naruszenia godności osobistej, strachu, pozbawienia poczucia bezpieczeństwa oraz kontroli nad życiem, a także zmniejszenia poczucia własnej wartości. Przemoc psychiczna przybiera często formę groźby, krytyki, wyśmiewania czy poniżania. To także ograniczanie kontaktów z osobami spoza najbliższego otoczenia.

Przemoc ekonomiczna ma miejsce wtedy, gdy sprawca używa pieniędzy albo innych wartości materialnych do zaspokojenia potrzeby władzy i kontroli. Prowadzi do finansowego wykorzystania osoby lub uzależnienia od sprawcy. Przemoc ekonomiczna przybiera często formę odebrania renty lub emerytury, kontrolowania wydatków, dysponowania cudzą własnością bez świadomej zgody właściciela, sprzedawania osobistych rzeczy bez pozwolenia.

Monika Wiszyńska-Rakowska zachęciła do zapoznania się z materiałami kampanii prowadzonej przez Biuro RPO „Powiedz Nie przemocy”.

Jak uruchomić sieci wsparcia?

Uczestnicy panelu dyskusyjnego zastanawiali się, jak uruchomić sieci wsparcia, jak przełamać trudności w zgłaszaniu spraw dotyczących przemocy. Rozmowę poprowadziła dr Anna Drabarz z Podlaskiego Sejmiku Osób z Niepełnosprawnościami.

Dr Piotr Zakrzewski z Zespołu Prawa Karnego w Biurze RPO zwrócił uwagę, że każde wykorzystywanie przewagi osoby jednej nad drugą jest przemocą. Zaniedbanie jest również formą przemocy. Wolność podlega ochronie. Każdy ma prawo do wolności, również do wolności od strachu. Wykorzystywanie nieporadności innej osoby może również prowadzić do ograniczania jej wolności.

Zachowania przemocowe należy w pierwszej kolejności zgłaszać Policji, która ma bardzo szerokie kompetencje. Do RPO warto zgłosić wniosek wtedy, gdy instytucje, które działać powinny, nie zadziałały. Wtedy jest to skarga na brak działań lub niewłaściwe działania służb publicznych. 

RPO może również zgłaszać uwagi do ustaw i rozporządzeń. Wtedy występuje do właściwych ministrów i parlamentu, wskazując przepisy, które należy zmienić. - Zachęcamy do aktywnego włączenia się w prace RPO, bo jeśli nie otrzymamy od Państwa informacji, że coś nie działa, nie możemy interweniować - podkreślił dr Zakrzewski.

Rafał Średziński, Prezes Stowarzyszenia „My dla Innych” wspiera osoby z niepełnosprawnością intelektualną. To osoby szczególnie narażone na wykluczenie społeczne. Są traktowane jako gorsze.

Mówił o najważniejszych potrzebach. - Organizacje społeczne potrzebują stałej współpracy z prawnikami. Potrzebujemy pomocy nie tylko w zakresie przygotowania pisma w sprawie, ale również prowadzenia potem tej sprawy. Ważną potrzebą są również szkolenia dla osób z niepełnosprawnościami i osób je wspierających uświadamiające, czym jest przemoc i jak można jej przeciwdziałać.

Mł. asp. Natalia Czeszczewik z Wydziału Prewencji Komendy Miejskiej Policji w Białymstoku poinformowała o możliwościach zgłaszania przemocy na komisariacie. Jeśli osoba nie jest w stanie dotrzeć do komisariatu, można zatelefonować do dzielnicowego, wtedy on przyjdzie do tej osoby, aby z nią porozmawiać. 

Gdy zachodzi podejrzenie przemocy uruchamiana jest procedura niebieskiej karty. Wtedy rodziny są monitorowane, odbywają się spotkania odrębnie z osobą doświadczającą przemocy i osobą stosującą przemoc. W rezultacie tych spotkań ustalane są formy wsparcia (np.: skierowanie do programu terapeutycznego, terapii uzależnień, wydanie nakazu opuszczenia lokalu, zakazu zbliżania się, kontaktowania się).

Małgorzata Urbańska, zastępca Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie opowiedziała o działaniach zespołu interdyscyplinarnego. W jego skład wchodzą przedstawiciele Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie, Policji, kuratorium oświaty, Żandarmerii Wojskowej, prokuratorów, organizacji społecznych. Realizują działania ujęte w miejskim programie przeciwdziałania przemocy domowej. 

- Jak pomagamy? Z osobami doświadczającymi przemocy, osobami stosującymi przemoc, świadkami przemocy współpracują ściśle grupy diagnostyczno-pomocowe. W skład grupy diagnostyczno-pomocowej wchodzi funkcjonariusz Policji i pracownik socjalny oraz te osoby, które powinny być zaangażowane w konkretnej sytuacji (np. przedstawiciele oświaty, ochrony zdrowia). Zespół Interdyscyplinarny działa też inaczej, na przykład prowadzimy kampanie edukacyjne skierowane do poszczególnych grup zawodowych, również w zakresie procedury niebieskiej karty.

Wypracowanie Planu Działania

Uczestnicy spotkania w trakcie warsztatów wypracowali Plan Działania.

Dyskutowali i szukali rozwiązań wokół pięciu tematów:

• jak współpracować z Biurem RPO w sprawach dotyczących przemocy;
• jak budować sieci wsparcia, reagowania;
• jak wzmacniać świadomość praw i potrzeb osób z niepełnosprawnościami i osób starszych;
• jak diagnozować, zbierać informacje o osobach z niepełnosprawnościami i starszych, które doświadczają przemocy;
• jak działać profilaktycznie, jak ograniczać przemoc.

Przebieg dyskusji był tłumaczony na Polski Język Migowy. 

W spotkaniu udział wzięli przedstawiciele różnych środowisk m.in. pełnomocniczka Prezydenta Miasta Białegostoku do spraw Osób z Niepełnosprawnościami Katarzyna Subieta, pełnomocniczka Prezydenta Miasta Białegostoku do spraw Równego Traktowania Anna Maria Dobrowolska-Cylwik, Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie, Wydział Prewencji Komendy Miejskiej Policji, Komenda Wojewódzka Policji w Białymstoku, Białostocka Rada Seniorów, Stowarzyszenie Lazur Nadziei z Bielska Podlaskiego, Podlaskie Stowarzyszenie Terapeutów, Stowarzyszenie "MIG-iem", Kurator Okręgowy w Łomży, Kurator Okręgowy w Białymstoku, Stowarzyszenie Ku Dobrej Nadziei, Fundacja Aktywizacja Oddział w Białymstoku.

Indywidualne konsultacje prawne

Osoby z niepełnosprawnościami, osoby starsze i ich bliscy mogli skorzystać z  indywidualnych konsultacji prawnych. Porad udzielała Aleksandra Kozikowska-Lelonek z Wydziału Przyjęć Interesantów w Biurze RPO.

Spotkania lokalne towarzyszą kampanii społecznej „Powiedz NIE przemocy” prowadzonej przez Biuro RPO.