Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Jak skuteczniej reagować na przemoc? Potrzebujemy:

- zmian prawa;
- map lokalnych zasobów;
- prostej i skutecznej informacji.

To główne wnioski z dyskusji na spotkaniu w Przemyślu 25 kwietnia.

Spotkanie w Przemyślu to już czwarte z cyklu spotkań przeciwdziałających przemocy organizowanych w różnych miastach przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich wspólnie z partnerami społecznymi. Spotkania odbyły się już w Białymstoku, Łodzi i Pruszkowie.

Punktem wyjścia do rozmów były doświadczenia i bariery, na jakie natrafiają w codziennej pracy Zespoły Interdyscyplinarne ds. przeciwdziałania przemocy, które powoływane są w każdej gminie. W skład Zespołów wchodzą przedstawiciele służb instytucji, które pracują na rzecz przeciwdziałania przemocy domowej. Głównym zadaniem zespołów jest inicjowanie i koordynowanie działań w celu skutecznego rozwiązywania problemów określonych
rodzin i środowisk.

W Przemyskiej Bibliotece Publicznej im. Ignacego Krasickiego spotkało się ponad 80 osób: przedstawiciele i przedstawicielki zespołów interdyscyplinarnych z Przemyśla, Jarosławia, Fredropolu, Birczy, Radymna, Żurawicy, Stubna, Medyki, Krasiczyna i Krzywczy. W dyskusji uczestniczyli także kuratorzy,  przedstawiciele policji, szkół, szpitala, ośrodków szkolno-wychowawczych, poradni psychologiczno-pedagogicznych, Centrum Zdrowia Psychicznego oraz przedstawiciele organizacji społecznych: Polskiego Związku Głuchych, Domu Ukraińskiego,  Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem, Przemyskiej Rady Kobiet oraz Porozumienia Rodziców i Opiekunów Osób z Niepełnosprawnościami POMOST.

Współorganizatorem wydarzenia był Zespół Interdyscyplinarny ds. przeciwdziałania przemocy działający przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Przemyślu. Anna Mazek, Przewodnicząca Zespołu, podkreśliła, że chciałaby, aby spotkanie przyczyniło się  do stworzenia sieci współpracy i wsparcia pomiędzy podmiotami działającymi na rzecz przeciwdziałania przemocy i pomocy osobom jej doznającym na terenie Przemyśla i okolicznych gmin. To ważne, aby osoby udzielające pomocy poznały się, wymieniły wiedzą. - Po takim spotkaniu, łatwiej sięgnąć po telefon, zadzwonić po radę – dodała.

Dyrektor Przemyskiej Biblioteki Publicznej, dr Maciej Waltoś, przywitał uczestników spotkania i podkreślił, że biblioteki są miejscem integracji społecznej. - Mieszkańcy przychodzą tu nie tylko po książkę, ale także porozmawiać. To miejsce bezpieczne, otwarte dla osób w każdym wieku. Cieszę się, że dzisiejsza dyskusja o przeciwdziałaniu przemocy ma miejsce w bibliotece, że jesteśmy partnerem tego wydarzenia.

Dr hab. Aleksandra Szczerba z Zespołu ds. Równego Traktowania przedstawiła przykłady różnych form przemocy. – Warto podkreślić, że w sytuacji przemocy mówimy o nierówności sił. Osoba doznająca przemocy jest  zawsze na słabszej pozycji. Sprawca wykorzystuje przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszając prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy. Przemoc stanowi zawsze naruszenie praw człowieka.  

Aleksandra Szczerba podkreśliła, że statystyki są nadal niepokojące. W 2022 roku procedurą „Niebieskie Karty” objęto 75,5 tys. kobiet doświadczających przemocy domowej i 16,9 tys. mężczyzn.

Rzecznik Praw Obywatelskich aktywnie działa w obszarze przeciwdziałania przemocy. Oprócz rozpatrywania skarg i działań na rzecz potrzebnych zmian prawnych – podejmuje także działania edukacyjne. Wspólnie z partnerami społecznymi Biuro RPO opracowało poradnik „Plan awaryjny dla osób doświadczających przemocy domowej” . Co roku Biuro RPO prowadzi kampanię „Powiedz NIE przemocy". Zachęcam Państwa  do korzystania z opracowanych spotów i poradnika – zapraszała Aleksandra Szczerba.

Monika Wiszyńska-Rakowska, Pełnomocniczka RPO ds. praw osób z niepełnosprawnościami wskazała na możliwe formy współpracy z RPO. Podkreśliła, że każdy obywatel może napisać do Rzecznika, jeśli instytucje publiczne naruszą jego prawa. Przypomniała, że wniosek jest bezpłatny i nie wymaga formularza.

Jak uruchomić sieci wsparcia i współpracy?

Uczestnicy spotkania w trakcie warsztatów pracowali w sześciu grupach roboczych.

W trakcie dyskusji nad brzmieniem i realizacją ustawy o przeciwdziałaniu przemocy
domowej i procedurą "Niebieskie Karty"  zwrócili uwagę na niejednoznaczność procedur i nadmierną biurokrację w prowadzeniu spraw.

Uczestnicy wyrażali obawy dotyczące przekazywania informacji między instytucjami w związku z przepisami o ochronie danych osobowych. Lęk o naruszenie przepisów wpływa na formalizację kontaktów i utrudnioną współpracę w zakresie wsparcia osób doświadczających przemocy.

Członkowie Zespołów Interdyscyplinarnych wskazali także na potrzebę szkoleń dla lekarzy rodzinnych i pracowników szpitala w zakresie procedury „Niebieskie karty”. Lekarze niechętnie zakładają niebieskie karty. Trudnością jest także uzyskanie od lekarzy zaświadczenia o doznanych obrażeniach przez osoby doświadczające przemocy.

Pedagodzy i psycholodzy szkolni wskazali na niedostateczną liczba psychologów i psychiatrów przygotowanych do pracy z dziećmi. Dorośli w kryzysie mogą uzyskać szybkie wsparcie psychologiczne w ramach Centrów Zdrowia Psychicznego. Takie placówki działają w Jarosławiu i Przemyślu, ale obejmują wsparciem tylko osoby dorosłe.

Zgłoszono potrzebę koordynacji usług społecznych dla osób z niepełnosprawnościami, podkreślano, że potrzebny jest jeden punkt informacyjny, gdzie osoby z niepełnosprawnościami uzyskają informacje o dostępnym wsparciu w regionie.

Osoby Głuche podkreślały, że z powodu braku tłumaczy PJM nie mogą zgłosić sytuacji nagłej w szpitalu czy na policji. Brak tłumaczy PJM sprawia, ze osoby głuche nie są zapraszane na konferencje i spotkania, które odbywają się w mieście. Nie mogą również korzystać z pomocy psychologicznej z powodu braku psychologów przyjmujących w PJM.

Dużą wartością spotkania była możliwość wzajemnego poznanie oferty i działalności zaproszonych instytucji i organizacji. Brak wiedzy o tym, kto czym zajmuje się, z jakiego wsparcia można skorzystać, jest dużym utrudnieniem w udzielaniu pomocy osobom doświadczającym przemocy.

Grupa pracująca nad budowaniem sieci współpracy opracowała mapę lokalnych zasobów i działań przeciwdziałających wypaleniu zawodowemu.

Uczestnicy podkreślali potrzebę organizacji kolejnych, regularnych spotkań nastawionych na wymianę informacji i współpracę.