Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Osoba przebywająca w placówce pielęgnacyjno-opiekuńczej poskarżyła się Rzecznikowi Praw Obywatelskich na ograniczanie swych praw i wolności
• Rzecznik wystąpił o kontrolę tej jednostki do Urzędu Wojewódzkiego
• Choć nie udało się potwierdzić wszystkich zarzutów, kontrola stwierdziła liczne nieprawidłowości, co spowodowało, że działalność placówki oceniono negatywnie
• AKTUALIZACJA: Po ponownej kontroli uznano, że placówka nie spełnia standardu w zakresie usług opiekuńczych i bytowych. Świadczy ona usługi wyłącznie na podstawowym poziomie. Nie są przestrzegane prawa mieszkańców, w tym prawo do godnego traktowania, wolności, intymności i poczucia bezpieczeństwa
• Podejmując dalsze działania i prowadząc postępowania kontrolne i administracyjne, mamy przede wszystkim na uwadze dobro i bezpieczeństwo mieszkańców oraz ich przyszły los - informują służby wojewody

Do RPO wpłynęła skarga dotycząca jednej z placówek pielęgnacyjno-opiekuńczych, gdzie przebywają osoby w podeszłym wieku, z niepełnosprawnościami, przewlekle chore lub w podeszłym wieku, które wymagają całodobowej opieki.

Ze skargi wynikało, że pensjonariusze ośrodka - w szczególności osoba skarżąca - nie mają możliwości samodzielnego opuszczania terenu ośrodka ani swobody w komunikowaniu się ze światem zewnętrznym (rekwiruje się telefony komórkowe).

Według skargi pensjonariuszom odebrana jest dokumentacja osobista, w tym dokumenty tożsamości. Zmusza się ich do przyjmowania podawanych posiłków, a w przypadku stawiania oporu personel miał stosować przemoc fizyczną (wykręcanie rąk). Niezdolnych do samodzielnego przemieszczania pensjonariuszy pozostawia się w toalecie na długi czas. W ośrodku panuje też przeludnienie, ludzie śpią m.in. na sofach.

Kontrola wojewody

Rzecznik zwrócił się do Urzędu Wojewódzkiego o przeprowadzenie kontroli. W odpowiedzi dostał informację, że w placówce stwierdzono liczne nieprawidłowości, które spowodowały, że działalność kontrolowanej placówki została oceniona negatywnie.

Ustalono m.in., że w placówce samowolnie zwiększono o 7 liczbę miejsc w stosunku do której wydano zezwolenie na prowadzenie placówki. W części pokoi mieszkalnych dostawiono łóżka oraz rozkładane materace/pufy. 

Według kierownictwa ośrodka osoby z zaburzeniami otępiennymi, w tym z zaburzeniami pamięci, nie mogą samodzielnie opuszczać placówki. Furtka jest zaś na stałe zamknięta ze względów bezpieczeństwa. Z ustaleń kontroli wynika, że bez żadnych ograniczeń odbywają się odwiedziny mieszkańców - co oni sami potwierdzili.

Część mieszkańców ma telefony komórkowe. Poinformowali oni, że mogą swobodnie korzystać z nich w ciągu dnia. Natomiast na noc wszystkie aparaty są odbierane i oddawane następnego dnia rano. Kontrolującym wyjaśniono, że wynika to z faktu, iż rodziny niektórych mieszkańców dzwoniły do nich w nocy, co zakłócało spokój. Nikt posiadający telefon nie zgłosił inspektorom, że zabieranie na noc telefonów jest uciążliwe.

Według osoby kierującej placówką pensjonariusze nie są karmieni przymusowo i nie stosuje się przemocy fizycznej. Inspektorzy nie mieli możliwości zweryfikowania tych zarzutów.  Niemniej mieszkańcy, którzy mogli świadomie wyrazić opinię, twierdzili, że podczas posiłków "bywa nerwowo". 

Nie zweryfikowano również zarzutu pozostawiania mieszkańców na dłuższy czas w toalecie. Kontrolującym wyjaśniono, że wśród mieszkańców jest osoba z zaburzeniami, która stale krzyczy, m.in. również będąc w toalecie.

Negatywna ocena placówki

Podsumowując kontrolę wskazano, że nie było możliwości zweryfikowania wszystkich zarzutów. Jednakże kontrola wykazała liczne nieprawidłowości w funkcjonowaniu placówki, w tym dotyczące przestrzegania praw mieszkańców, struktury zatrudnienia, warunków bytowych, jakości usług opiekuńczych. Mając na uwadze stwierdzone nieprawidłowości, działalność kontrolowanej placówki oceniono negatywnie.

Do osoby kierującej placówką zostanie przekazany protokół kontroli wojewody, w którym będą zawarte jej szczegółowe wyniki. Dalsze postępowanie wojewody wobec właściciela placówki uzależnione będzie od odpowiedzi na zalecenia pokontrolne i od zweryfikowania stanu faktycznego podczas kolejnej kontroli.

W związku z tym, że stan sanitarny pomieszczeń placówki nie był zadowalający, skierowano pismo do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej o przeprowadzenie kontroli we własnym zakresie.

Kolejna odpowiedź Wydziału Rodziny i Polityki Społecznej Urzędu Wojewódzkiego

W dniu 15.09.2023 r. inspektorzy Wydziału Rodziny i Polityki Społecznej Urzędu Wojewódzkiego przeprowadzili kolejną kontrolę doraźną w celu ustalenia stanu faktycznego w zakresie realizacji usług opiekuńczych i bytowych świadczonych przez placówkę, przestrzegania praw mieszkańców i struktury zatrudnienia.

Tak samo jak w czasie kontroli w dniu 31.07.2023 r., podczas kontroli w dniu 15.09.2023 r. próbowano ukryć przed inspektorami fakt, że w placówce została przekroczona liczba miejsc. Ostatecznie inspektorzy ustalili, że mieszkańcami placówki było 45 osób wymagających całodobowej opieki. Ze względu na zwiększenie liczby miejsc, warunki bytowe, w tym warunki  mieszkaniowe zostały znacznie obniżone. Nadal też brak było wystarczającej liczby personelu świadczącego usługi opiekuńcze, a obecni pracownicy nie posiadali wymaganych kwalifikacji.

Podczas kontroli odniesiono się również do sytuacji z dnia 31.07.2023 r., kiedy na czas kontroli część mieszkańców została wyprowadzona poza teren placówki w celu ukrycia faktycznej ich liczby. Według wyjaśnień kierownika, w tym czasie mieszkańcy nie odczuli trudów pobytu na pobliskim placu przy kościele, ponieważ, byli pod opieką personelu, który  zapewnił im właściwe warunki. Niestety żaden z mieszkańców i pracowników nie chciał się odnieść do opisywanej sytuacji, ani rozmawiać z inspektorami na ten temat. Nie chciano również rozmawiać na inne tematy, w tym personel nie chciał udzielać informacji o mieszkańcach, o świadczonych usługach, wymiarze i czasie swojej pracy, wręcz unikając kontaktu z inspektorami.

Biorąc pod uwagę wyniki obu kontroli, uznano, że obecnie placówka nie spełnia standardu w zakresie usług opiekuńczych i bytowych. Stwierdzono, że placówka całodobowo świadczy mieszkańcom usługi wyłącznie na podstawowym poziomie. Nie są przestrzegane prawa mieszkańców, w tym prawo do godnego traktowania, wolności, intymności i poczucia bezpieczeństwa.

Zarówno podczas kontroli w dniu 15.09.2023 r. jak i w dniu 31.07.2023 r. mieszkańcy wyglądali na zaniepokojonych i zdezorientowanych sytuacją, która była następstwem obecności inspektorów na terenie placówki. W tym czasie bowiem mieszkańcy byli wyprowadzani z pokoi, były wynoszone łóżka, chowane rzeczy mieszkańców, opóźniony posiłek, niewykonywane czynności higieniczne i opiekuńcze w tym nie były zmienione pieluchy, osoby nie zostały przesadzone z wózka na łóżko itp. Zachodzi również podejrzenie, że mieszkańcy są zastraszani, że będą musieli opuścić placówkę, jeżeli będą przekazywać inspektorom kontrolującym informacje o faktycznych warunkach w placówce.

Uprzejmie informuję, że placówka i jej mieszkańcy zostali objęci szczególną uwagą ze strony Wydziału Rodziny i Polityki Społecznej. Posiadane przez nas materiały zgromadzone w toku prowadzonego postępowania są wystarczające, żeby podjąć działania mające na celu pilne rozwiązanie sytuacji. Niemniej pragnę wyjaśnić, że podejmując dalsze działania i prowadząc postępowania kontrolne i administracyjne, mamy przede wszystkim na uwadze dobro i bezpieczeństwo mieszkańców oraz ich przyszły los.

O wynikach prowadzonego postępowania będziemy Państwa informować.

V.7012.6.2023