Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Zabezpieczanie osób mających kłopoty z utrzymaniem pozycji siedzącej za pomocą ręczników, prześcieradeł czy rajstop, mocowanych do foteli, krzeseł czy wózków inwalidzkich
• Zakładanie na dłonie pensjonariuszy pasów lub skarpetek - aby nie mogli dotykać miejsc chorobowo zmienionych
• Przywiązywanie im rąk paskiem do łóżka dla zapobieżenia wypadnięciu lub wyrwaniu przezskórnej endoskopowej gastrostomii 
• Rzecznik Praw Obywatelskich po raz kolejny interweniuje w tej sprawie w resorcie zdrowia

13 czerwca 2022 r. RPO Marcin Wiącek zwrócił się do MZ o stanowisko  w sprawie niestandardowych form zabezpieczeń w placówkach opiekuńczych oraz rozważenie uregulowania tego zagadnienia na poziomie ustawowym.

Wskazał, że Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur podczas wizytacji prewencyjnych placówek opiekuńczych zaobserwował praktykę stosowania wobec pensjonariuszy nieuregulowanych w przepisach niestandardowych form opieki polegających na: 

• zakładaniu pasów na ręce czy też skarpetek na dłonie mieszkańca w celu uniknięcia dotykania miejsc chorobowo zmienionych, 
• przywiązywaniu mieszkańców za rękę paskiem do łóżka w celu zapobieżenia wypadnięciu lub wyrwaniu przezskórnej endoskopowej gastrostomii (tzw. PEG-a),
• zabezpieczaniu przed upadkiem oraz osunięciem się osób mających trudności z utrzymaniem pozycji siedzącej za pomocą ręczników, prześcieradeł, pasów biodrowych lub rajstop przymocowywanych do foteli, krzeseł i wózków inwalidzkich, na których siedzą takie osoby.

Ponadto RPO podkreślał, że świadczy to o systemowym problemie metod, które formalnie nie są przymusem bezpośrednim i jako takie nie zostały uregulowane w ustawie z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, ale faktycznie ograniczają wolność osób im poddanych, co stwarza ryzyko zbytniej i niekontrolowanej ingerencji w wolność jednostki. Wskazał, że na gruncie obowiązujących przepisów brakuje regulacji i wytycznych, które określałyby przesłanki uzasadniające zastosowanie niestandardowych form zabezpieczania mieszkańców, procedurę stosowania zabezpieczeń oraz sprzęt.

W odpowiedzi z 13 lipca 2022 r. podsekretarz stanu w MZ Piotr Bromber napisał, że kwestia była przedmiotem pisma do Rzecznika Praw Pacjenta. Podkreślił, że podjęcie ewentualnych działań wymaga pogłębionej analizy co do poprawy ochrony praw wszystkich grup pacjentów. Dodał, że po analizie możliwe będzie rozważenie, czy odpowiednim miejscem na ewentualne regulacje w tym zakresie, nie wynikające bezpośrednio z zaburzeń psychicznych, mogłaby stać się ustawa z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta czy inna ustawa, w której będzie możliwe kompleksowe uregulowanie kwestii. 

Marcin Wiącek prosi zatem ministra zdrowia Adama Niedzielskiego o stanowisko w sprawie kształtu nowych rozwiązań prawnych oraz ich umiejscowienia w systemie prawnym.

KMP.573.9.2022