Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Przepisy nie wskazują dziś na możliwość, aby obywatele swe karty do głosowania wrzucali do urny wyborczej w kopercie 
• Tymczasem mogłoby to wpłynąć pozytywnie na realizację prawa obywateli do udziału w tajnym głosowaniu bez rezygnacji z korzystania z przezroczystych urn wyborczych

Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek prosi przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej Sylwestra Marciniaka o stanowisko co do możliwości korzystania przez obywateli z kopert przy oddawaniu głosu w lokalu wyborczym.

Na podstawie licznych sygnałów od obywateli, a także analizy stanu prawnego i praktyki wyborczej,  Rzecznik przedstawił PKW uwagi związane z zastosowaniem w wyborach przezroczystych urn wyborczych w kontekście zagwarantowania zasady tajności głosowania, a także o wyjaśnienia co do możliwości korzystania przez obywateli z kopert przy oddawaniu głosu w lokalu wyborczym.

Świadomość zagrożeń dla zasady tajności głosowania związanych z wprowadzeniem przezroczystych urn wyborczych miał sam ustawodawca. Odpowiedzią na nie miało być wprowadzenie w art. 52 § 8 Kodeksu wyborczego możliwości wrzucenia przez wyborcę karty (lub kart) do głosowania do urny wyborczej w kopercie.

Na mocy przepisów ustawy z 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, art. 52 § 8 został zmieniony. Obecnie nie wskazuje on na możliwość oddania głosu w kopercie na kartę lub karty do głosowania.

Tymczasem - zgodnie z projektem przytoczonej ustawy nowelizującej - w wyniku przyjęcia nowych regulacji „na urzędnika wyborczego [miał zostać] przeniesiony z wójta, obowiązek zapewnienia dostępności kopert na karty do głosowania w lokalu wyborczym na obszarze kraju". To sugeruje, że wolą projektodawcy było, aby obywatele nadal mieli prawo wrzucać głosy do urny wyborczej z wykorzystaniem koperty. Obywatele, z uwagi na wskazane zmiany przepisów Kodeksu, nie mają jednak pewności co do aktualnego stanu prawnego w tym zakresie.

Dlatego Rzecznik prosi Przewodniczącego PKW o stanowisko co do możliwości korzystania przez obywateli z kopert w trakcie oddawania głosu w lokalu wyborczym. Zwraca się zwłaszcza o poinformowanie, czy planowane jest zapewnienie takich kopert w lokalach. Mogłoby to wpłynąć pozytywnie na realizację prawa obywateli do udziału w tajnym głosowaniu bez rezygnacji z korzystania z przezroczystych urn wyborczych.

VII.602.11.2023