Biuletyn Informacji Publicznej RPO

4 czerwca to rocznica pierwszych częściowo wolnych wyborów w dziejach powojennej Polski. W tym roku po raz 10. obchodzony jest Dzień Wolności i Praw Obywatelskich ustanowiony przez Sejm w 2013 r. na pamiątkę tych wydarzeń. Mimo, że od wyborów z 1989 r. mijają 34 lata, osoby z niepełnosprawnościami wciąż nie mogą w pełni korzystać ze swoich praw wyborczych. Wybory w naszym kraju nadal nie są dostępne dla wszystkich.

W Polsce osób z niepełnosprawnościami, które mają prawne potwierdzenie niepełnosprawności, jest ponad 3 mln. W rzeczywistości może być ich nawet dwukrotnie więcej. Są pełnoprawnymi członkami społeczeństwa, zdolnymi do podejmowania decyzji. Nie chcą, by decydowano za nie, lecz aby wspierano je w podejmowaniu decyzji w sposób adekwatny do ich potrzeb.

Art. 29 Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami gwarantuje, że mają one takie samo prawo do udziału w polityce i życiu publicznym jak pełnosprawni obywatele. Mają prawo głosować i kandydować w wyborach.

Zdecydowana większość Polaków woli głosować osobiście w lokalu wyborczym. Dotyczy to również osób z niepełnosprawnościami i starszych. I to państwo powinno zapewnić, żeby głosowanie, stosowane urządzenia i materiały były odpowiednie, dostępne i łatwe do zrozumienia i zastosowania.

Kluczowe dla udziału w głosowaniu osób z niepełnosprawnościami jest właściwe przygotowanie i wyposażenie lokali wyborczych. Powinny one posiadać między innymi podjazdy, szerokie drzwi, odpowiednio oświetlone miejsca głosowania. I to obowiązkiem członków komisji wyborczych jest upewnienie się, czy lokal spełnia te warunki. A w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości niezwłoczne zawiadomienie właściwych organów.

Dostępny lokal to nie tylko właściwie zorganizowany wewnątrz i pozbawiony barier architektonicznych. Istotne jest też najbliższe jego otoczenie, bo przeszkody na zewnątrz mogą też utrudniać dotarcie do lokalu wyborczego.

Rzecznik Praw Obywatelskich w ramach działań związanych z ochroną praw wyborczych obywateli kieruje w tej sprawie liczne zalecenia i opinie. Niezbędne jest zwrócenie uwagi na potrzeby wszystkich wyborców. Aby zagwarantować, że zbliżające się wybory będą dostępne dla wszystkich.

Co piąta badana osoba z niepełnosprawnością deklaruje, że zdarzało się jej rezygnować z głosowania ze względu na niepełnosprawność lub ograniczoną sprawność, która utrudniała udział w wyborach. Ale niepełnosprawność nie może być przeszkodą! Jest nią niedostosowane miejsce do głosowania.

Wybory są świętem demokracji. Osoby z niepełnosprawnościami chcą i mają prawo w nich uczestniczyć na równi z innymi!