Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Osoba doświadczająca przemocy w rodzinie może wystąpić do sądu o zobowiązanie sprawcy do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania, na podstawie przepisów ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Ze spraw badanych w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich wynika jednak, że szybkie zakończenie postępowania sądowego w tych sprawach jest w praktyce trudne do osiągnięcia. Rzecznik zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości z pytaniem, czy resort zamierza podjąć działania, które usprawnią przebieg tych postępowań i zapewnią skuteczniejszą ochronę praw osób doświadczających przemocy w rodzinie. 

Przepisy ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie umożliwiają sądom w postępowaniu cywilnym zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia mieszkania, niezależnie od tego, czy sprawcy można zarzucić popełnienie przestępstwa. W skargach kierowanych do Rzecznika osoby doświadczające przemocy wskazują jednak, że mimo podjętych działań nie są w stanie w krótkim czasie doprowadzić do usunięcia sprawcy z mieszkania i odseparowania od ofiar przemocy.

W jednej ze spraw skarżąca złożyła wniosek o zobowiązanie sprawcy przemocy do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania z powodu rażąco nagannego zachowania się oraz stosowania gróźb i przemocy. Pierwsza rozprawa odbyła się dopiero po 9 miesiącach od wpływu wniosku, mimo że przepisy ustawy przewidują termin jednego miesiąca na wyznaczenie rozprawy. Jak wskazał sąd, opóźnienie wyniknęło z konieczności rozpoznania wniosków skarżącej i uczestnika postępowania (sprawcy przemocy) o zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Ponadto świadkowie, o których przesłuchanie wnioskował uczestnik postępowania, nie stawiali się na rozprawach, mimo stosowania przez sąd środków dyscyplinujących. Sąd wyznaczał więc kolejne rozprawy, co powodowało zwłokę w rozpoznaniu sprawy. Terminy rozpraw nie są wyznaczane poza kolejnością.

Zdaniem Rzecznika konieczne jest przestrzeganie ustawowego terminu na wyznaczenie rozprawy. Zasadne wydaje się także ograniczenie przez sąd przeprowadzania kolejnych rozpraw, które opóźniają czas wydania orzeczenia.