Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Regulamin Polskiego Związku Motorowego ograniczył żużlowcom, którzy nabyli polskie obywatelstwo, prawo do reprezentowania Polski w krajowej lidze żużlowej
• Sportowcy ci jako Polacy mogą występować po 2 latach od nabycia obywatelstwa
• Składy w zawodach żużlowych muszą natomiast zawierać minimalną liczbę polskich zawodników. Wstępowanie w charakterze cudzoziemca poważnie zatem ogranicza możliwość rywalizacji
• Biuro RPO zwraca uwagę prezesowi PZM Michałowi Sikorze, że narusza to prawo sportowców do konstytucyjnej wolności korzystania z dóbr kultury, w tym sportu
• AKTUALIZACJA: Prezes PZM dziękuje Rzecznikowi za zwrócenie uwagi i deklaruje usunięcie lub przeredagowanie niefortunnie sformułowanych postanowień w regulaminach Związku, m.in. tak aby nie sugerowały ograniczenia praw obywateli

Dyrektor Zespołu Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego w Biurze RPO Mirosław Wróblewski podkreśla w piśmie, że w polskim prawie obowiązuje zasada wyłączności obywatelstwa. Zgodnie z nią obywatel polski, jeżeli posiada jednocześnie obywatelstwo innego państwa, jest w świetle polskiego prawa traktowany wyłącznie jako obywatel polski. Na jego sytuację prawną nie może wpływać fakt posiadania jakiegokolwiek innego obywatelstwa.

Wyjątki od tej zasady dopuszczalne są jedynie w wyjątkowych przypadkach. Gdy jednocześnie ograniczają one dostęp do konstytucyjnych wolności i praw, muszą być umocowane w ustawie i wynikać z konieczności ochrony interesu publicznego – zgodnie z art. 31 ust. 3 Konstytucji. 

Prawo do uczestnictwa w zawodach sportowych jest natomiast elementem wolności korzystania z dóbr kultury, wyrażonej w art. 73 Konstytucji. Ograniczać je można zatem wyłącznie w zgodzie z rygorystycznym, konstytucyjnym kluczem.  

Reguły te dotyczą również regulaminów związków sportowych, ponieważ ustawa o sporcie nadaje im wyłączne prawo do ustanawiania i realizacji reguł organizacyjnych we współzawodnictwie sportowym organizowanym przez związek. 

Występując w roli gospodarza dyscypliny sportowej, związki mają zatem obowiązek kształtowania reguł rozgrywek bez ograniczeń, które nie byłyby ustawowo przewidziane. Natomiast ustawa o sporcie nie zawiera norm dających podstawę do ograniczenia dostępu do zawodów z uwagi na długość posiadania polskiego obywatelstwa.

Odpowiedź Michała Sikory, prezesa PZM

Polski Związek Motorowy z uwagą zapoznał się z w/w wystąpieniem i ponownie przeanalizował funkcjonujące w sporcie żużlowym regulacje - w szczególności wskazane w piśmie przepisy: art. 209 ust. 5 Regulaminu Przynależności Klubowej w Sporcie Żużlowym oraz art. 18 ust 8 Regulaminu Zawodów Motocyklowych na Torach Żużlowych.

Ustosunkowując się do pisma, a zarazem wyjaśniając cele oraz założenia regulacji objętych zapytaniem należy zacząć od specyfiki sportu żużlowego i problemów z niej wynikających.

Polski Związek Motorowy jest odpowiedzialny za rozwój sportu żużlowego, w Polsce w tym w szczególności za proces szkolenia zawodników krajowych. W ramach tworzonych regulaminów sportowych PZM wprowadza różnego rodzaju regulacje dla klubów żużlowych, których celem jest zintensyfikowanie szkolenia, a przez to zapewnienie odpowiedniej ilości nowych zawodników krajowych w klubach żużlowych w Polsce. Podstawą funkcjonowania dyscypliny jest bowiem stały dopływ młodych, nowo wyszkolonych zawodników, którzy mogą zastępować zawodników kończących karierę sportową w sporcie żużlowym.

Sport żużlowy jest sportem indywidualnym i zarazem drużynowym. Występuje w nim wiele typów rozgrywek m.in. ligowe, drużynowe, indywidualne, parowe, turnieje na poziomie krajowym, kontynentalnym oraz światowym. Unikatową cechą tego sportu jest fakt, że jeden zawodnik może uczestniczyć  w wielu rozgrywkach klubowych w różnych ligach równocześnie. Nie jest rzadkością, że w ciągu jednego tygodnia zawodnik uczestniczy kolejno dzień po dniu w rozgrywkach np. ligi polskiej, brytyjskiej, duńskiej i szwedzkiej, a tydzień kończy uczestnicząc w zawodach rangi międzynarodowej. Istnieje grupa zawodników, którzy posiadają dwa lub nawet większą ilość obywatelstw, zaś sytuacja w zakresie obywatelstwa zawodników sportu żużlowego jest dynamiczna.

Generuje to wiele problemów praktycznych np. znane są przypadki swojego rodzaju żonglowania licencjami krajowymi przez zawodników z podwójnym obywatelstwem, co nierzadko wywołuje chaos, problemy organizacyjne oraz negatywne odczucia kibiców.

W ostatnich latach Polski Związek Motorowy zauważał niebezpieczną tendencję do wykorzystywania przez kluby zawodników jeżdżących w reprezentacjach innych krajów z licencjami innych federacji (w tym w szczególności Federacji Rosyjskiej), którzy po otrzymaniu obywatelstwa Polskiego byli zgłaszani do zawodów jako zawodnicy krajowi podczas, gdy byli oni już wcześniej zawodnikami reprezentującymi inne kraje. W ten sposób omijane były regulacje dotyczące szkolenia. Trudno bowiem uznać zawodnika jeżdżącego wcześniej w reprezentacji innego państwa za zawodnika wyszkolonego w Polsce. Postępowanie to naruszało także zasady fair play, gdyż kluby które pozyskiwały takich zawodników nie musiały prowadzić odpowiedniego procesu szkolenia w celu zapewniania dopływu odpowiedniej liczby zawodników krajowych do rozgrywek żużlowych.

W tym miejscu należy pokreślić, że przepisy funkcjonujące w sporcie żużlowym w żaden sposób nie ograniczają obywatelowi polskiemu zatrudnienia w jakimkolwiek klubie oraz nie zabraniają startu w zawodach, o ile uzyska on określone uprawnienia sportowe - licencję na starty - tak jak każdy zawodnik krajowy w Polsce.

Jednocześnie jednak z powodów, o których mowa powyżej, zgodnie z regulaminami sportowymi określającymi zasady gry - w tym przypadku zasady rozgrywania meczów żużlowych - kluby uczestniczące w rozrywkach (a nie poszczególni zawodnicy, gdyż nie są to zawody indywidualne) rywalizują w ramach rozgrywek na podstawie zasad, które w duchu fair play określają zasady budowy składu drużyny zgłaszanej do danych zawodów. Zasady te nie dotyczą jednak w żadnym stopniu konkretnego zawodnika, a jedynie obligują klub do posiadania składu zbudowanego zgodnie z regulaminem sportowym. To, w jaki sposób dany klub osiągnie ten cel zależy wyłącznie od niego i może on powołać każdego zawodnika krajowego, który posiada odpowiednie kwalifikacje oraz uprawnienia a jednocześnie pozwoli to klubowi na spełnienie kryteriów regulaminowych składu drużyny.

Po przeanalizowaniu postanowień regulaminów, Polski Związek Motorowy stwierdza, że ze względu na sposób sformułowania niektórych zapisów, mogą one budzić wątpliwości i sugerować, że dotyczą konkretnych zawodników, a nie taki był cel oraz intencja PZM w momencie wprowadzania tych regulacji.

W związku z powyższym dziękujemy Rzecznikowi Praw Obywatelskich za zwrócenie uwagi i jednocześnie deklarujemy usunięcie lub przeredagowanie niefortunnie sformułowanych postanowień w taki sposób, aby dotyczyły wyłącznie zasad sportowych obowiązujących dla danego cyklu drużynowych rozgrywek w sporcie żużlowym i nie sugerowały ograniczenia praw obywateli. 

VII.715.9.2023