Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Kiedy osoby w kryzysie bezdomności chcą skorzystać z pomocy społecznej, odsyłane są do gminy swojego ostatniego miejsca zameldowania
• Tymczasem ich więzi z tym miejscem często są już dawno zerwane i pomoc jest iluzoryczna - uważają eksperci RPO
• Według nich powinien powstać "koszyk świadczeń" dla osób bezdomnych, którego realizacji mogliby się domagać na terenie całego kraju, niezależnie od miejsca pobytu

Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił w tej sprawie do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Przekazał wnioski z ostatniego posiedzenia Komisji Ekspertów RPO ds. przeciwdziałania bezdomności.

Zgodnie z przepisem ustawy o pomocy społecznej, w przypadku osoby bezdomnej wniosek o pomoc przekazywany jest do gminy jej ostatniego miejsca zameldowania na pobyt stały. Tymczasem w wielu przypadkach więź z tym miejscem już dawno została zerwana. Mechaniczne stosowanie przepisów przeczy więc celowi pomocy społecznej i sprawia, że realizacja nałożonego na Państwo przez art. 75 Konstytucji RP obowiązku przeciwdziałania bezdomności staje się iluzoryczna.

Przy takim dosłownym stosowaniu tego przepisu pomija się wolę osoby bezdomnej, która przecież dokonała już „wyboru” miejsca swojego pobytu. Poza tym problem bezdomności związany jest raczej z dużymi aglomeracjami miejskimi, w których zarówno organizacja jak i możliwości finansowe są zdecydowanie korzystniejsze. Małe miejscowości, do których często odsyłane są wnioski osób bezdomnych, nie mają na co dzień takich problemów.

Dlatego Rzecznik przekazał do Ministerstwa Rodziny następujące postulaty:

1. konieczne jest respektowanie woli osoby bezdomnej w zakresie miejsca jej przebywania, tak aby praca socjalna z osobą w kryzysie bezdomności miała sens, przynosiła efekt, a środki pieniężne nie były marnotrawione,
2. powinny zostać określone standardy pracy socjalnej z osobą bezdomną,
3. należy stworzyć „koszyk świadczeń” dla bezdomnych, którego realizacji można by się domagać na terenie całego kraju, niezależnie od miejsca pobytu osoby bezdomnej oraz rozwiązań, które przyjęła dana gmina,
4. pomoc bezdomnym powinna stać się zadaniem zleconym z zakresu administracji rządowej, finansowanym centralnie, co pozwoliłoby rozwiązać problem właściwości miejscowej organu udzielającego pomocy.

Zastępca RPO Stanisław Trociuk poprosił wiceminister Elżbietę Bojanowską o ustosunkowanie się do zgłoszonych problemów i postulatów ich rozwiązania.

Posiedzenie Komisji Ekspertów ds. przeciwdziałania bezdomności odbyło się w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich 4 października 2018 r. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele organizacji pozarządowych zajmujących się osobami w kryzysie bezdomności oraz pracownicy Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

III.7065.193.2018