Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Nie ma przejrzystych kryteriów wyboru kandydata na stanowisko prokuratorskie - wskazuje Rzecznik Praw Obywatelskich
• Prokurator Krajowy ma pełną dowolność przy powoływaniu na stanowisko -  nie istnieje zaś procedura odwoławcza od niewystąpienia przez niego o takie powołanie
• Pozbawia to osobę ubiegającą się o stanowisko konstytucyjnego prawa dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach - podkreśla Adam Bodnar

RPO wystąpił w tej sprawie do Ministra Sprawiedliwości.

Do Rzecznika zgłosiła się skarżąca, która zgłosiła swą kandydaturę na stanowisko prokuratora prokuratury rejonowej. Była ona jedyną kandydatką. Jej kwalifikacje pozytywnie ocenił wizytator prokuratury okręgowej. Została też pozytywnie zaopiniowana przez Kolegium Prokuratury Okręgowej.

Prokurator Krajowy nie skierował wniosku do Prokuratora Generalnego o powołanie skarżącej na stanowisko - mimo wykazania, zgodnie z wymogami ustawowymi, że ma ona doświadczenie zawodowe oraz  wzorowo i sumiennie wypełnia obowiązki.

Decyzje trzeba uzasadniać

Decyzja Prokuratora Krajowego nie zawierała jakiegokolwiek uzasadnienia, co stoi w  sprzeczności z zasadami państwa prawa (art. 2 Konstytucji RP) – napisał Adam Bodnar.

Jego zdaniem dowolność podejmowania decyzji przez Prokuratora Krajowego oraz brak transparentnych kryteriów wyboru kandydata na stanowisko prokuratorskie rodzą wątpliwości co do zgodności z art. 60 Konstytucji RP. Przewiduje on prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach.

Niemożność odwołania się – niekonstytucyjna

Tryb decyzyjny Prokuratora Krajowego nie zawiera elementów, które pozwoliłyby uznać, że jest to procedura transparentna.  Prawo o prokuraturze nie przewiduje też żadnej procedury odwoławczej od zaniechania przekazania przez Prokuratora Krajowego do Prokuratora Generalnego wniosku o powołanie na stanowisko prokuratora rejonowego.

Uniemożliwia to weryfikację, czy dostęp do służby publicznej odbywa się na jednakowych zasadach. Tego typu mechanizm prowadzi do pozbawienia obywatela polskiego ubiegającego się o stanowisko w służbie publicznej prawa wynikającego z art. 60 Konstytucji RP – uznał Rzecznik.

Powołał się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 maja 2000 r. (sygn. akt K 21/99). Uznano w nim, że art. 60 Konstytucji odnosi się do praw o  bezwzględnym zakazie zamykania drogi sądowej (art. 77 ust. 2 Konstytucji RP). Każda osoba będąca obywatelem polskim i korzystająca z pełni praw publicznych ma być traktowana na jednakowych zasadach, co zakłada weryfikowalność kryteriów naboru do służby.

Art. 60 Konstytucji – pustą deklaracją?

Gdyby przyjąć, że Prokurator Krajowy na mocy aktu dyskrecjonalnego i nie podlegającego żadnej kontroli może pozbawić obywatela dostępu do służby publicznej, to należałoby uznać, że w tym przypadku art. 60 Konstytucji RP jest wyłącznie pustą deklaracją - podkreślił RPO.

W jego ocenie przyjęty w Prawie o prokuraturze model rekrutacji na pierwsze stanowisko prokuratorskie jest również sprzeczny z wypracowanymi przez organy Rady Europy rekomendacjami zatrudniania prokuratorów. Wskazano w nich m.in., że państwa członkowskie powinny m.in. dokonywać rekrutacji, awansu i przeniesień prokuratorów zgodnie z uczciwymi i  bezstronnymi procedurami, wykluczającymi dyskryminację. Mają też udostępniać prokuratorom satysfakcjonującą procedurę zażaleniową.

Rzecznik zwrócił się do ministra Zbigniewa Ziobry o zajęcie stanowiska w całej sprawie.

VII.511.1.2018