Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich wziął udział w IX Kongresie Osób z Niepełnosprawnościami, który odbył się w Warszawie 29 listopada 2023 r. Hasłem przewodnim tegorocznej edycji wydarzenia było „Wspólny głos naszą siłą!”.

Uczestnicy Kongresu pochylili się nad kwestia reprezentacji osób z niepełnosprawnościami, których głos jest mniej słyszalny, a potrzeby mniej widoczne. Pretekstem do rozmów o rzecznictwie i aktywizmie jest 20-lecie Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami, organizatora Kongresu.

W wydarzeniu uczestniczyła również pełnomocniczka RPO do spraw wdrażania postanowień Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami Monika Wiszyńska-Rakowska.

Wystąpienie RPO

Podczas inauguracji Kongresu RPO Marcin Wiącek zaznaczył, że Kongres Osób z Niepełnosprawnościami to jedno z najważniejszych wydarzeń w kalendarzu Rzecznika Praw Obywatelskich. Prawa osób z niepełnosprawnościami są również prawami człowieka i z tych względów problemy i trudności tej grupy należą do priorytetów Rzecznika.

Rzecznik odniósł się do hasła i tematyki wydarzenia wskazując, że Samorzecznicy, czyli osoby, które mówią we własnym imieniu o swoich prawach i potrzebach, powinni być traktowani jako partnerzy procesu tworzenia prawa, tak aby proponowane zmiany uwzględniały ich potrzeby i pozwalały zachować kontrolę nad własnym życiem.

Zwrócił uwagę, że głównym celem Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami jest zapewnienie korzystania z praw człowieka przez osoby z niepełnosprawnościami na zasadzie równości z innymi osobami oraz zagwarantowania im pełnego udziału w życiu społecznym.

- Postulaty zgłaszane przez organizacje osób z niepełnosprawnościami powinny być jak najczęściej uwzględniane. Moim zadaniem jest wzmocnienie państwa głosu i wspieranie w dążeniu do jak najpełniejszego wdrożenia przedstawianych postulatów – dodał i przypomniał, że w swoich wystąpieniach wielokrotnie podkreślał, że to właśnie osoby z niepełnosprawnościami są najlepszymi ekspertami i partnerami w sprawach ich dotyczących.

- W nowych okolicznościach politycznych będę kontynuował wspieranie państwa głosu, po to, aby żadna decyzja dotyczącą praw osób z niepełnosprawnościami nie była podejmowana bez państwa udziału – zapewnił i wspomniał, że poruszy temat udziału osób z niepełnosprawnościami przy podejmowaniu rozstrzygnięć dotyczących ich praw na spotkaniu z marszałkiem Sejmu.

Rzecznik przedstawił też uczestnikom Kongresu raport dotyczący kontroli lokali wyborczych dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Pracownicy Biura RPO skontrolowali ponad 140 takich lokali i z tej kontroli wynika, że ok 3/4 skontrolowanych lokali nie odpowiadała standardom dostępności. Zarówno jeśli chodzi o sam lokal jak i jego otoczenie.

Zwrócił też uwagę, że w ostatnich dniach opublikowano rozporządzenie dotyczące świadczenia wspierającego. – Będziemy wdzięczni za wszystkie uwagi z państwa strony, ponieważ regulacja ta budziła sporo emocji. Chcielibyśmy wysłuchać czy i w jakim zakresie te wątpliwości zostały rozwiane – mówił Rzecznik.

- Będziemy kontynuowali apele i działania, których efektem powinno być uregulowanie na poziomie ustawy asystencji osobistej – zaznaczył i podkreślił, że bardzo by chciał również zrealizować obietnicę zastąpienia instytucji ubezwłasnowolnienia- systemem wspieranego podejmowania decyzji.

W podsumowaniu Marcin Wiącek wyraził nadzieję, że przyjdzie taki rok, gdy na Kongresie będzie można porozmawiać o innych kwestiach, bo aktualnie niestety dyskusja cały czas dotyczy tych samych problemów. – Mam wrażenie, że ten stan trwa zbyt długo – dodał.

- Czekam na wnioski z dzisiejszej dyskusji i deklaruję, że wszystkie postulaty będziemy w ramach naszych kompetencji realizować i apelować o ich pilne uwzględnienie – zakończył Rzecznik i życzył uczestnikom Kongresu owocnych obrad.

Ambasadorzy Konwencji ONZ

Podczas Kongresu zostały też przyznane tytuły Ambasadora i Ambasadorki Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami. To tytuły przyznawane tym, którzy aktywnie działają na rzecz obrony praw i interesów osób z niepełnosprawnościami oraz wdrażania i popularyzowania Konwencji ONZ w Polsce. Nagrody wręczył RPO Marcin Wiącek.

Uhonorowani zostali Małgorzata Szumowska, prezeska Fundacji Centrum Edukacji Niewidzialna, dyrektorka „Niewidzialnej Wystawy”, od lat wspierająca osoby z niepełnosprawnościami, ostatnio włączała się w kampanię na rzecz zdrowia psychicznego, Przemysław Herman zastępca Dyrektora Departamentu EFS w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej, autor ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, Łukasz Orylski, członek organizacji w European Network on Independent Living (ENIL), od lat działający na rzecz wprowadzenia asystencji osobistej w Polsce, Rafał Średziński, prezes stowarzyszenia „My dla Innych”, wspiera osoby z niepełnosprawnością intelektualną i w kryzysie psychicznym, Zbigniew Worony, współtwórca Fundacji Inne Spojrzenie, prowadzący mieszkanie wspomagane w Warszawie dla osób w spektrum autyzmu.

Tematyka Kongresu

Uczestnicy Kongresu dyskutowali w panelach poświęcone aktualnym dylematom reprezentacji i specyficznym potrzebom oraz sytuacji poszczególnych grup osób z niepełnosprawnościami.
W trakcie debaty starali się znaleźć odpowiedź na pytanie jaka jest kondycja ruchu osób z niepełnosprawnościami w Polsce i jaki ma wpływ na politykę publiczną, a także kogo w tej reprezentacji brakuje oraz jak wzmocnić głos samorzeczników z autyzmem, czy z niepełnosprawnością intelektualną.

Rozmawiano również o potrzebie dostrzeżenia osób z niepełnosprawnościami będących poza systemem, w tym między innymi znajdujących się w pieczy zastępczej, w procesie migracji czy w kryzysie bezdomności.
Ostatnia sesja poświęcona była podkreśleniu prymatu woli osoby z niepełnosprawnością, czasem podważanego. W jej trakcie dyskutowano na temat dylematów w tym obszarze – zarówno na bazie codzienności, jak i w systemie.

IX Kongres Osób z Niepełnosprawnościami odbył się pod patronatem honorowym Rzecznika Praw Obywatelskich.

Polskie Forum Osób z Niepełnosprawnościami to związek ponad 30 organizacji osób z niepełnosprawnościami i organizacji działających na ich rzecz, powstały, by wspólnie wyrównywać szanse i walczyć z przejawami dyskryminacji wobec osób z niepełnosprawnościami.