Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• RPO otrzymuje skargi na nierówne traktowanie w służbach mundurowych
• Chodzi o różnice w sposobie naliczania odprawy dla funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego czy Służby Wywiadu Wojskowego
• Rzecznik zwrócił się do MON o rozważenie zmiany przepisów w taki sposób, aby byli funkcjonariusze służb mundurowych, którzy zostali powołani do zawodowej służby wojskowej, mieli poczucie, że są traktowani tak samo, jak pozostali żołnierze zawodowi

RPO otrzymuje skargi na nierówne traktowanie w służbach mundurowych. Chodzi o różnice w sposobie naliczania odprawy dla funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego czy Służby Wywiadu Wojskowego, jeżeli bezpośrednio po zakończeniu dotychczasowej służby zostaną powołani do zawodowej służby wojskowej oraz żołnierzy, którzy bezpośrednio po zakończeniu zawodowej służby wojskowej zostaną przyjęci do służby w ww. formacji mundurowej.

Zgodnie z art. 115 ust. 2 ustawy o Policji przy ustalaniu wysokości odprawy uwzględnia się również okresy nieprzerwanej służby wojskowej, jeżeli bezpośrednio po zwolnieniu z tej służby żołnierz został przyjęty do służby w Policji i nie otrzymał odprawy z tytułu poprzednio pełnionej służby. Jeżeli zatem żołnierz zawodowy nie otrzymał odprawy, to okres jego zawodowej służby wojskowej zostaje uwzględniony przy ustalaniu wysokości odprawy w ww. służbach mundurowych. Analogiczne rozwiązania przyjęto w innych aktach prawnych regulujących sytuację służb mundurowych.

RPO zauważa, że o ile przeniesienie lub podjęcie służby w innej formacji gwarantuje funkcjonariuszowi prawo do odprawy (także za wcześniejsze lata) na zakończenie służby, to problem pojawia się, kiedy funkcjonariusz podejmuje zawodową służbę wojskową. W praktyce funkcjonariusz np. Policji zwalnia się ze służby, po czym otrzymuje akt powołania do zawodowej służby wojskowej. W odróżnieniu od instytucji przeniesienia, będącego przekształceniem stosunku służbowego jest to rozwiązanie stosunku służbowego (aktu mianowania), a następnie nawiązanie kolejnego stosunku służbowego (aktu powołania), choć skutki (np. w zakresie ciągłości służby) wynikające z tej formy powołania do zawodowej służby wojskowej są zbliżone.

Rzecznik zwraca uwagę na problem: funkcjonariusze Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, ABW, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego czy Służby Wywiadu Wojskowego, którzy bezpośrednio po zakończeniu służby w formacjach mundurowych podejmą zawodową służbę wojskową, bezpowrotnie tracą prawo do odprawy za okres wcześniejszej służby.

Innymi słowy funkcjonariusz ww. formacji mundurowej, bezpośrednio po zwolnieniu ze służby powołany do zawodowej służby wojskowej, w momencie zwolnienia z tej służby, otrzymuje odprawę jedynie za okres służby w Siłach Zbrojnych.

RPO zwrócił się do MON o zbadanie przedstawionego problemu i rozważenie możliwości zmiany przepisów (w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji, Koordynatorem ds. Służb Specjalnych), w taki sposób, aby byli funkcjonariusze służb mundurowych, którzy zostali powołani do zawodowej służby wojskowej mieli poczucie, że są traktowani tak samo, jak pozostali żołnierze zawodowi.

Odpowiedź MON (aktualizacja z 6 sierpnia)

Uprawnionym wydaje się przyjęcie stanowiska, że zarówno w przypadku funkcjonariusza, jak i żołnierza, okres pełnienia poprzedniego rodzaju służby nie wlicza się do wysokości odprawy. Z kolei utrata przez funkcjonariuszy prawa do odprawy w przypadku powołania do nowego rodzaju służby wynika z nieprecyzyjnych i niedostosowanych do obecnych uregulowań prawnych przepisów pragmatyk służbowych funkcjonariuszy.

Przyczyną takiego stanu rzeczy może być fakt, że przepisy art. 118 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, art. 102 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej jak i art. 122 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej, odpowiadające za negatywne traktowanie funkcjonariuszy zmieniających rodzaj pełnionej służby, posiadają niezmienioną treść od praktycznie dwóch dekad.

Ponadto nie sposób również zgodzić się z kierunkiem wnioskowania zmierzającym do sformułowania zarzutu nierównego traktowania funkcjonariuszy i żołnierzy zawodowych w zakresie zróżnicowania uprawnień finansowych występujących w przepisach poszczególnych pragmatyk służbowych- skoro dotyczą one odrębnych grup zawodowych, a nie osób charakteryzujących się wspólną istotną cechą relewantną (patrz: wyrok NSA z dnia 21 maja 2020 r. I OSK1629/19).

(cała odpowiedź w załączniku poniżej)

Odpowiedź MSWiA 

W ocenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, podnoszone przez Rzecznika Praw Obywatelskich wątpliwości w kwestii różnicowania praw żołnierzy i funkcjonariuszy w ww. obszarze, zostały rozstrzygnięte w ustawie z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny. 

Stosownie do art. 458 ust. 3 ustawy o obronie Ojczyzny  do okresu zawodowej służby wojskowej,  o którym mowa w ust. 1 i 2, zalicza się okresy pełnienia nieprzerwanej, czynnej służby wojskowej,  do którego dolicza się okres służby w formacjach, o których mowa w art. 137 ust. 1, z wyłączeniem okresów zawieszenia w czynnościach służbowych lub tymczasowego aresztowania, chyba że prawomocnym orzeczeniem postępowanie karne lub dyscyplinarne, będące przyczyną zawieszenia lub aresztowania, zostało umorzone albo żołnierz został uniewinniony na podstawie prawomocnego wyroku lub orzeczenia o uniewinnieniu w postępowaniu dyscyplinarnym.

Tym samym dla ustalenia wysokości odprawy do okresu zawodowej służby wojskowej dolicza się okresy służby w: Policji, Straży Granicznej, Służbie Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służbie Więziennej, Straży Marszałkowskiej, Służbie Celno-Skarbowej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Wywiadu Wojskowego, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym.

WZF.7060.36.2019