Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Nakaz przynależności członka „Solidarności” tylko do tego związku zawodowego jest wyrazem samorządności i niezależności Związku
• To odpowiedź przewodniczącego NSZZ „Solidarność” Piotra Dudy na wątpliwości RPO wobec takiego przepisu statutu Związku
• Zasada niezależności oznacza, że Związek nie jest nikomu podporządkowany, w tym organom administracji państwowej, samorządu terytorialnego, partiom politycznym - wskazał Piotr Duda
• Nie wyobraża on sobie, aby np. członek Rady Dialogu Społecznego był jednocześnie członkiem NSZZ „Solidarność”, OPZZ i Forum Związków Zawodowych

Do RPO wpłynęła skarga związkowca NSZZ „Solidarność”, który kwestionuje zasadność paragrafu 8 ust. 3 statutu związku. Zgodnie z nim członek tego związku nie może należeć do innego związku zawodowego zarejestrowanego w Polsce (z wyjątkiem NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”).

Wątpliwości RPO 

Rzecznik w piśmie do Piotra Dudy podkreślał, że Konstytucja w art. 59 zapewnia każdemu wolność zrzeszania się w związkach zawodowych. Decydująca jest wola jednostki co do przynależności do związku. Na gruncie przepisów powszechnie obowiązujących nie ma natomiast regulacji ograniczających przynależność do kilku związków zawodowych. Można więc mieć wątpliwości co do celowości obowiązywania tego przepisu statutu.

(W latach 1980-1981 do NSZZ „Solidarność” wstępowali członkowie dotychczasowych związków zawodowych, kontrolowanych przez władze PRL, a także członkowie PZPR.  NSZZ „Solidarność” liczył wtedy niemal 10 mln członków)

Inny zarzut związkowca dotyczył wymogu wobec członków NSZZ „Solidarność” wyrażenia zgody na potrącanie składki członkowskiej z wynagrodzenia przez pracodawcę. Deklaracja członkowska faktycznie nie przewiduje opcji samodzielnego opłacania składek przez członka związku, co może prowadzić do przekonania, że nie ma on takiej możliwości - podkreślał Rzecznik. Tymczasem, zgodnie z ustawą z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych pracodawca - na pisemny wniosek zakładowej organizacji związkowej i za pisemną zgodą pracownika - jest obowiązany pobierać z wynagrodzenia pracownika składkę związkową w zadeklarowanej przez niego wysokości. Zgoda taka powinna mieć charakter dobrowolny. Według RPO zasadne byłoby zatem rozważenie zmiany deklaracji członkowskiej.

Odpowiedź przewodniczącego NSZZ "Solidarność"

- Nie mogę zgodzić się z Panem Rzecznikiem, że § 8 ust. 3 Statutu NSZZ „Solidarność jest przepisem pozbawiony celowości, ponieważ członkowie NSZZ „Solidarność” mają reprezentować na forum krajowym i międzynarodowym interesy NSZZ „Solidarność” – stwierdził w odpowiedzi Piotr Duda.

Według niego, niedającą się pogodzić z zasadą tejże reprezentacji byłaby sytuacja, gdyby członek Rady Dialogu Społecznego był jednocześnie członkiem NSZZ „Solidarność”, OPZZ i Forum Związków Zawodowych. Osoba taka z pewnością nie byłaby wyrazicielem woli NSZZ „Solidarność” dającym gwarancję reprezentacji praw Związku.

Stąd przedmiotowy nakaz przynależności do jednego tylko związku zawodowego, który w mojej ocenie jest wyrazem samorządności i niezależności Związku -  wskazał przewodniczący NSSZ „S”. Zwrócił ponadto uwagę, że wyrażona w art. 1 ustawy o związkach zawodowych zasada niezależności oznacza, że związek zawodowy w swojej działalności nie podlega żadnym podmiotom. Nie jest zatem nikomu podporządkowany w tym organom administracji państwowej, samorządu terytorialnego, partiom politycznym, stowarzyszeniom itp. .

Odnosząc się do drugiej kwestii, Piotr Duda podał, że członkowie NSZZ „Solidarność” dobrowolnie wyrażają zgodę na potrącanie składki związkowej deklarując jej wysokość, dopiero po wypełnieniu dolnej części „Deklaracji członkowskiej”, w której wskazana jest wysokość składki na poziomie 0,82% świadczenia.

Realizacja obowiązku pobierania przez pracodawcę składki związkowej możliwa jest dopiero po „zadeklarowaniu wysokości” składki. Wniosek do księgowości jest wypełniany tylko w sytuacji, gdy członek Związku decyduje się na potrącanie składki przez pracodawcę. W przeciwnym wypadku, gdy członek Związku nie wypełni dolnej części „Deklaracji członkowskiej”, zakładowa organizacja związkowa nie może złożyć wniosku z obowiązkiem potrącania składki związkowej od tego pracownika - wyjaśnił Piotr Duda. W jego ocenie sformułowanie Deklaracji członkowskiej ma raczej charakter zobowiązania deklaratywnego, uznającego zasady obowiązujące w NSZZ „Solidarność”, iż członkostwo wiąże się z obowiązkiem opłacania składki.

VII.611.3.2018