Biuletyn Informacji Publicznej RPO

1 października przypada Międzynarodowy Dzień Osób Starszych. Został on ustanowiony 14 grudnia 1990 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Tegorocznym tematem obchodów jest „wypełnienie obietnic złożonych osobom starszym w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka”.

Cele przypisane w tym roku do wymienionego tematu to m.in.:

• Zwiększenie świadomości istnienia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, przyjętej 75 lat temu przez ONZ, i wzmocnienie zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron w ochronę praw człowieka wobec obecnych i przyszłych pokoleń osób starszych na całym świecie. 
• Wezwanie rządów państw członkowskich ONZ do przeglądu swoich obecnych praktyk w celu lepszej integracji podejścia opartego o cykl życia i prawa człowieka, zapewnienie aktywnego i znaczącego uczestnictwa wszystkich zainteresowanych stron, włączając w to społeczeństwo obywatelskie, krajowe instytucje praw człowieka (takie jak Rzecznik Praw Obywatelskich) oraz same osoby starsze, w pracę nad wzmocnieniem międzypokoleniowej solidarności i partnerstwa.

Cele te Rzecznik Praw Obywatelskich realizuje poprzez swoje zaangażowanie w debatę na temat potrzeby opracowania i przyjęcia nowej konwencji ONZ o prawach osób starszych.

Dzięki  decyzji podjętej w kwietniu tego roku na forum grupy roboczej ONZ ds. starzenia się (Open-ended Working Group on Ageing, OEWGA), toczą się intensywne prace w celu przygotowania dokumentu ONZ o lukach w międzynarodowej ochronie praw osób starszych i o najlepszym sposobie zaradzenia zidentyfikowanym brakom, takim jak np. brak ochrony przed ageizmem, brak prawa do opieki długoterminowej i paliatywnej, brak prawa do edukacji w starszym wieku.

Decyzja ta została przyjęta przez państwa członkowskie ONZ przez konsensus. Tym samym polski rząd również zgodził się na prowadzenie dalszych prac na forum międzynarodowym. Po opracowaniu i przyjęciu dokumentu o lukach w prawie międzynarodowym i o najlepszym sposobie zaradzenia im, podczas 14. sesji OEWGA w kwietniu 2024 r., zostanie on przedstawiony do rozważenia Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ.

Pracę nad tym dokumentem koordynują Brazylia i Portugalia, wyznaczone w kwietniu br. przez Przewodniczącą OEWGA na mocy wymienionej decyzji.

Brazylia i Portugalia zaprosiły wszystkie państwa członkowskie ONZ oraz innych zainteresowanych partnerów do przedstawienia odpowiedzi na kwestionariusz, upowszechniony na stronie OEWGA. Koordynatorzy oczekują odpowiedzi na te pytania do 24 listopada 2023 r.

Kto jest uczestnikiem tej debaty? 

• Rządy państw członkowskich. Jako członek ONZ Polska ma również możliwość aktywnego zabierania głosu zarówno w trakcie spotkań OEWGA, jak i spotkań organizowanych pomiędzy sesjami, udzielania odpowiedzi na pytania Brazylii i Portugalii.
• Krajowe Instytucje Praw Człowieka o statusie A – w Polsce tę funkcję pełni Rzecznik Praw Obywatelskich.
• Organizacje pozarządowe. Są one zrzeszone na poziomie Europejskim w Age Platform Europe oraz na poziomie światowym w Global Alliance on the Rights of Older People (GAROP). Polskie organizacje pozarządowe mogą się również włączyć w tę debatę, najefektywniej poprzez współpracę z wymienionymi organizacjami parasolowymi.  

Nowa konwencja ONZ o prawach osób starszych wprowadziłaby międzynarodowe standardy, stanowiące punkt odniesienia dla tworzenia polityki senioralnej w Polsce i w innych państwach na całym świecie. Podobnie jak w przypadku zmian wprowadzanych na podstawie Konwencji o prawach dziecka lub Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, tak Konwencja o prawach osób starszych mogłaby przyczynić się znacząco do realnej poprawy przestrzegania praw osób starszych.