Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Organizacja Narodów Zjednoczonych ustanowiła obchody Dnia Świadomości Znęcania się nad Osobami Starszymi w 2011 r. W tym roku tematem przewodnim tego dnia jest dostęp do wymiaru sprawiedliwości.

Na ten aspekt praw człowieka w odniesieniu do osób starszych nakazuje zwrócić uwagę  rozpowszechnienie zjawiska wrogiej postawy wobec osób starszych i starości (ageismu) , która może pozostawać nieuświadomiona, o czym mowa w opublikowanym w marcu 2021 r. przez Światową Organizację Zdrowia Globalnym Raporcie o Ageismie: w Europie jedna osoba na trzy deklaruje doświadczenie ageismu.

Biuro Wysokiego Komisarza ds. Praw Człowieka opublikowało Analizę [1], w której wskazano, że ageism nie został ujęty w żadnym z dotychczasowych traktatów międzynarodowych. Brak odniesienia do tego zjawiska utrudnia stosowanie obecnie obowiązujących norm prawnych w odniesieniu do osób starszych.

Przejawia się to również systemowo w braku mechanizmów zapewniających równy dostęp do wymiaru sprawiedliwości. Rzecznik apelował o wprowadzenie mechanizmu ułatwionego zgłaszania nadużyć wobec osób starszych – także w domach pomocy społecznej – już w 2019 r.[2]. W odpowiedzi uzyskał zapewnienie rozważenia postulatu, jednak do tej pory Rzecznik nie uzyskał informacji o faktycznym jego wdrożeniu. 

Brak tych rozwiązań oraz brak jasnych standardów na poziomie prawa międzynarodowego stanowią powody, dla których Rzecznik Praw Obywatelskich zabiega o zaangażowanie Polski w prace prowadzone na forum ONZ nad nową konwencją o prawach osób starszych. Konwencja ta z jednej strony stanowiłaby punkt odniesienia dla krajowych polityk publicznych, a z drugiej – poprzez mechanizmy związane z raportowaniem o postępach we wdrożeniu jej postanowień – skutecznie mobilizowałaby państwa-strony do działania na rzecz przestrzegania praw osób starszych.