Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Nadal nie upubliczniono raportu Europejskiego Komitetu ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu i Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT) z wizytacji polskich miejsc detencji  w 2022 r.
• Zgodnie z procedurą, raport i odpowiedź polskiego rządu ma charakter poufny, do złożenia przez polskie władze wniosku o jego publikację - co wciąż nie nastąpiło
• Dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich prosi Ministra Sprawiedliwości o złożenie wniosku o upublicznienie raportu i odpowiedzi, przetłumaczenie go na jęz. polski i zamieszczenie na stronie internetowej MS

Od 21 marca do 1 kwietnia 2022 r. siódmą wizytę okresową w Polsce odbyła delegacja Europejskiego Komitetu ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu i Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT). Raport z wizyty CPT zatwierdził w październiku 2022 r.

Mimo że od tego czasu upłynęło 10 miesięcy, sprawozdanie to nadal nie jest upublicznione. To jak dotychczas najdłuższy okres oczekiwania na publikację raportu, biorąc pod uwagę poprzednie sprawozdania Komitetu z wizyt w Polsce. W przypadku raportu z wizyty w 2017 r. od momentu jego zatwierdzenia przez CPT do czasu publikacji upłynęło 8 miesięcy, a w przypadku raportu z wizyty w 2019 r. - 7 miesięcy.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 i 2 Europejskiej Konwencji o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu, raport z wizyty CPT i odpowiedź polskiego rządu ma charakter poufny, do momentu złożenia przez polskie władze wniosku o jego publikację.

Sytuacja ta stanowi istotny problem z punktu widzenia prewencji tortur, albowiem raporty CPT stanowią ważny środek zapobiegawczy. Publikacja raportu umożliwia opinii publicznej zapoznanie się z uwagami i poglądami Komitetu dotyczącymi sytuacji w miejscach pozbawienia wolności, co sprzyja publicznej debacie w tym zakresie oraz daje szansę na wypracowanie optymalnych rozwiązań legislacyjnych. Raporty Komitetu pełnią też ważną funkcję edukacyjną. Powinny być uwzględniane w programach szkoleniowych funkcjonariuszy i pracowników odpowiedzialnych za nadzór i opiekę nad osobami pozbawionymi wolności.

Raporty CPT odgrywają kluczową rolę w działalności Rzecznika Praw Obywatelskich, w tym Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur (KMPT). Wskazują bowiem na problemy systemowe i obszary wymagające pilnej poprawy. To zaś pozwala na określenie priorytetów, dostosowanie aktywności do nowych wyzwań i rewizję wydawanych przez KMPT zaleceń. 

KMPT prowadzi również działalność edukacyjną.  Poufny charakter sprawozdania CPT uniemożliwia zaś uwzględnienie zawartych w nim uwag, standardów i zaleceń w czasie szkoleń, ze szkodą dla ich uczestników.

Dlatego RPO Marcin Wiącek prosi ministra Zbigniewa Ziobrę o złożenie wniosku o upublicznienie raportu CPT z wizyty w Polsce w 2022 r. wraz z odpowiedzią polskich władz, przetłumaczenie go na język polski i zamieszczenie przetłumaczonej wersji na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości, zgodnie z dotychczasową praktyką.

Rzecznik zwraca się również o ponowne rozważenie przystąpienia Polski do procedury automatycznej publikacji przyszłych raportów z wizyt CPT - tak by opinia publiczna miała możliwość zapoznania się z raportami niezwłocznie po ich zatwierdzeniu przez Komitet.  Przystąpienie do tej procedury pozwoli uniknąć  wielomiesięcznych opóźnień w dostępie do raportu.

KMP.571.14.2023