Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Od 2016 r. w prokuraturach znacznie wzrosła liczba długotrwałych postępowań przygotowawczych
• W maju 2021 r. Rzecznik Praw Obywatelskich spytał Ministra Sprawiedliwości o tę przewlekłość
• Minister przekazał to wystąpienie Prokuraturze Krajowej z poleceniem udzielenia odpowiedzi, ale nadal jej nie ma
• AKTUALIZACJA: Wobec braku odpowiedzi Marcin Wiącek ponownie występuje do MS 

RPO Marcin Wiącek po raz kolejny napisał w tej sprawie do ministra sprawiedliwości-prokuratora generalnego Zbigniewa Ziobry.

30 maja 2021 r. RPO skierował do MS wystąpienie dotyczące przewlekłości w prowadzeniu postępowań przygotowawczych przez prokuratury. 1 czerwca 2021 r. minister przekazał to wystąpienie Prokuraturze Krajowej z poleceniem udzielenia odpowiedzi. Niestety, do dziś odpowiedzi brak. 

A problem nie utracił na aktualności. Art. 2 § 1 pkt 4 k. p. k. wskazuje, że jednym z celów postępowania karnego jest, aby rozstrzygnięcie nastąpiło w rozsądnym terminie. Taki wymóg, odnoszący się także do postępowania przygotowawczego, wynika również z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 6 ust. 1 EKPC.

Dane statystyczne wskazują, że od 2016 r. nastąpił znaczny wzrost liczby postępowań długotrwałych. 

Ze sprawozdania z działalności powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury w sprawach karnych za rok 2015 wynika, że postępowań, których czas trwa: od 3 do 6 miesięcy - było 16 805, powyżej 6 miesięcy do roku - 6351,  do 2 lat,- 1016, powyżej 2 lat do 5 lat - 604, ponad 5 lat - 106. W 2021 r. postępowań, które trwają powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy było 26 559, powyżej 6 miesięcy do roku - 14 639, powyżej roku do 2 lat - 4872, powyżej 2 lat do 5 lat - 3040, ponad 5 lat - 540.

Statystyki te wskazują, że w niektórych przedziałach czasowych nawet pięciokrotnie wzrosła liczba spraw, w których prowadzone są długotrwałe postępowania. Szczególną uwagę zwraca, zauważalny nawet względem 2020 r., drastyczny wzrost liczby spraw w dwóch najwyższych kategoriach (powyżej 2 lat do 5 lat oraz powyżej 5 lat).

Należy wskazać ponadto na statystyki stosowania tymczasowego aresztowania w toku postępowania przygotowawczego. Ze sprawozdania za rok 2015 r. wynika, że  aresztowanie trwające powyżej 3 do 6 miesięcy było stosowane w 2982 przypadkach, powyżej 6 miesięcy do 12 miesięcy - w 1432 przypadkach, powyżej 12 miesięcy do 2 lat - w 157 przypadkach, a powyżej 2 lat - w 11 przypadkach. W 2021 r. tymczasowe aresztowanie trwające powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy było stosowane w 5366 przypadkach, powyżej 6 miesięcy do 12 miesięcy - w 3123 przypadkach, powyżej 12 miesięcy do 2 lat - 608 przypadkach, a powyżej 2 lat - w 92.

Tendencja przedłużania się postępowań przygotowawczych powoduje coraz częstsze wnioski o zastosowanie bądź przedłużenie tymczasowego aresztowania, co ma konsekwencje w niekorzystnych dla Polski orzeczeniach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

RPO prosi  ministra o ustosunkowanie się do podanych danych. Pyta także, czy dostrzega jakiekolwiek systemowe przyczyny przedłużania się postępowań przygotowawczych.

Ponowne pismo RPO

Odpowiedź nadal nie wpłynęła.

Tymczasem w roku 2022 postępowań przygotowawczych, które trwają powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy, było 25 979, powyżej 6 miesięcy do roku - 13 842, powyżej roku do 2 lat - 4080, powyżej 2 lat do 5 lat - 2534, ponad 5 lat - 648.

Statystyki te wskazują, że w niektórych przedziałach czasowych nawet pięciokrotnie wzrosła liczba długotrwałych postępowań przygotowawczych. Szczególną uwagę zwraca - zauważalny nawet względem 2020 r. - drastyczny wzrost liczby spraw w dwóch najwyższych kategoriach.

W 2022 r. tymczasowe aresztowanie trwające powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy było stosowane w 5222 przypadkach, powyżej 6 miesięcy do 12 miesięcy - w 3127 przypadkach, powyżej 12 miesięcy do 2 lat - w 641przypadkach, a powyżej 2 lat - w 120 przypadkach.

Tendencja przedłużania się postępowań przygotowawczych powoduje coraz częstsze wnioskowanie o zastosowanie bądź przedłużenie tymczasowego aresztowania. To ma zaś swoje konsekwencje w niekorzystnych dla Polski orzeczeniach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

RPO zwraca się do MS o spowodowanie ustosunkowania się do tych danych oraz oceny prawnej, czy u źródeł tego stanu nie leżą przyczyny natury systemowej.

II.514.2.2021