Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Ustawa o Instytucie Pamięci Narodowej wyłącza stosowanie w działalności IPN przepisów o ochronie danych osobowych
• Z najnowszego orzecznictwa sądów wynika jednak, że można kwestionować poprawność i zgodność z prawem przetwarzania tych danych przez Instytut
• Rzecznik Praw Obywatelskich pyta prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, jaka jest obecna praktyka i jak wykonywane są orzeczenia sądów administracyjnych

W skargach wpływających do Rzecznika Praw Obywatelskich cały czas pojawia się problem podlegania Instytutu Pamięci Narodowej regulacjom o ochronie danych. Było to przedmiotem wielu wystąpień do organu do spraw ochrony danych osobowych, ale dotychczas Rzecznik nie otrzymał na nie odpowiedzi.

Skargi dotyczą m.in. braku możliwości usunięcia nieprawdziwych informacji, czy uzupełnienia informacji udostępnionych w Biuletynie Informacji Publicznej IPN. Rzecznik kieruje zatem kolejne wystąpienie w tej sprawie do prezesa UODO Jana Nowaka.

Wyłączenie IPN z przepisów o ochronie danych osobowych

Rzecznik kilkukrotnie prosił – najpierw Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, później Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych - o informacje na temat działań dotyczących zakresu stosowania art. 71 ustawy o IPN, który wyłącza stosowanie w działalności Instytutu Pamięci przepisów ustawy o ochronie danych osobowych, z wyjątkiem prowadzenia Bazy Materiału Genetycznego.

RPO zwraca uwagę, że po wejściu w życie przepisów ogólnego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO), utrzymano ten przepis ustawy o IPN. Przyjęto, że przepisy RODO nie mają zastosowania do działalności IPN, nadając art. 71 brzmienie, zgodnie z którym do działalności Instytutu mają zastosowanie przepisy UE o ochronie danych osobowych w zakresie prowadzenia Bazy.

Zmiany przepisów uniemożliwiły działania organu nadzorczego w odniesieniu do działalności IPN w zakresie ochrony danych osobowych (poza wąskim zakresem dotyczącym prowadzenia Bazy Materiału Genetycznego).

Taki stan prawny budził wątpliwości - zarówno ówczesnego GIODO, jak i RPO - co do zgodności z prawem do prywatności i prawem do ochrony danych osobowych gwarantowanymi w art. 47 i art. 51 Konstytucji RP.

Urząd Ochrony Danych Osobowych powinien zmienić praktykę 

W wystąpieniu do PUODO Rzecznik przytacza orzeczenia sądów administracyjnych. Zwraca uwagę, że kształtująca się w orzecznictwie sądowym, zgodna z Konstytucją RP i przepisami UE, interpretacja art. 71 ustawy o IPN, pozwala na zastosowanie przepisów dotyczących ochrony danych osobowych w sprawach odnoszących się do działalności IPN.

W ocenie Rzecznika, w świetle tego orzecznictwa, otwiera się możliwość kierowania przez skarżących żądań realizujących uprawnienia, określone przede wszystkim w art. 51 Konstytucji RP, w tym kwestionowania poprawności i zgodności z prawem przetwarzania danych osobowych przez IPN.

W związku z tym dotychczasowa praktyka UODO w sposobie rozpatrywania skarg na przetwarzanie danych osobowych przez IPN powinna zostać zaktualizowana.

Jakie jest aktualne stanowisko UODO?

Rzecznik ponownie zwraca się do prezesa UODO o aktualne stanowisko co do art. 71 ustawy o IPN. Pyta również, w jaki sposób UODO wykonał wyroki sądów administracyjnych, w których uznano, że odmowa wszczęcia postępowania przez UODO była bezpodstawna.

Jednocześnie Marcin Wiącek prosi o wskazanie, jaka jest aktualna praktyka rozpatrywania skarg przez UODO w tym zakresie. Rzecznika interesuje też, czy Urząd odmawia wszczynania postępowania w tych sprawach, a jeśli tak, to na jakiej podstawie. RPO pyta także, czy są podejmowane inne działania dotyczące sprawy. 

VII.521.6.2014