Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• NGO-sy pomagające uchodźcom zwracają uwagę, że przepisy w sprawie bezpłatnych przejazdów nie odpowiadają na wszystkie potrzeby
• Mają do nich prawo m.in. ci obywatele Ukrainy, którym w paszportach Straż Graniczna wbiła datę wjazdu do Polski po 24 lutego 2022 r. 
• Wielu z nich nie ma jednak paszportów - wtedy nie można potwierdzić daty przekroczenia granicy; a na nr PESEL muszą czekać
• Należałoby zatem odpowiednio znowelizować specustawę o pomocy uchodźcom z Ukrainy

Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek napisał w tej sprawie do ministra infrastruktury Andrzeja Adamczyka

RPO docenia działania resortu ws. zapewnienia publicznego transportu uciekającym przed wojną. Jedną z form tej pomocy są nieodpłatne przejazdy w pociągach PKP Intercity dla uchodźców z Ukrainy. Jak podają media, wzorem PKP Intercity podążyli również inni przewoźnicy.

30 marca ogłoszono nowe zasady tymczasowych bezpłatnych przejazdów PKP Intercity. Wynika z nich, że od 1 do 30 kwietnia mogą korzystać z nich: dzieci i młodzież do lat 18, kobiety, mężczyźni powyżej 60. roku życia oraz mężczyźni w wieku 18-60 lat z niepełnosprawnością. 

Dokumentami poświadczającymi prawo obywateli Ukrainy do tego są: ukraiński paszport z potwierdzeniem przekroczenia granicy po 24 lutego 2022 r. lub inny dokument ze zdjęciem potwierdzający tożsamość, w którym oznaczono status cudzoziemca jako osoby, która przekroczyła granicę po 24 lutego 2022 r.

Organizacje pomagające uchodźcom w Przemyślu przekazały RPO, że przyjęte przez przewoźników rozwiązania nie odpowiadają na wszystkie potrzeby. Zgłaszały, że wśród uchodźców są również mężczyźni w wieku 18-60 lat bez widocznej lub stwierdzonej niepełnosprawności, którzy nie mogą skorzystać z bezpłatnego przejazdu. Często są oni jedynymi opiekunami małych dzieci. 

Ponadto zwrócono uwagę, że wielu obywateli Ukrainy przekracza granicę, korzystając z uproszczonej procedury i nie mając ważnego paszportu. Straż Graniczna nie może wtedy potwierdzić – stosownie do wymagań przewoźników – daty przekroczenia granicy. Problemu nie rozwiązuje możliwość wyrobienia nr PESEL, ponieważ wymaga to kilkudniowego oczekiwania. W efekcie wielu uchodźców nie ma środków na wyjazd  z Przemyśla. 

Udzielanie pomocy uchodźcom pomocy w ramach zniżek handlowych stosowanych przez poszczególnych przewoźników kolejowych może rodzić chaos i niepewność podróżnych co do zakresu ulg przysługujących im na danych trasach. Uniemożliwia to również szybką reakcję państwa na zmieniające się potrzeby. 

Dlatego RPO poddaje ministrowi pod rozwagę odpowiednią modyfikację zakresu ulg ustawowych poprzez zmianę ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.  

V.565.69.2022