Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Migranci są zachęcani w swoich krajach do korzystania z usług białoruskich biur podróży, które wprowadzają ich w błąd co do możliwości bezpiecznego transferu do Polski i państw UE
• Część tych osób wierzy, że strona białoruska umożliwi im bezpośredni transfer do Niemiec – informują media
• RPO prosi ministra Zbigniewa Raua o rozważenie podjęcia odpowiednich działań informacyjnych przez polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne  w krajach pochodzenia migrantów
• AKTUALIZACJA: MSZ wraz z placówkami dyplomatycznymi w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki prowadzi szereg szeroko zakrojonych działań, o których z uwagi na ich wrażliwy charakter oraz poufną formę nie mogę w chwili obecnej poinformować - odpisał minister.
• Poinformował też o "intensyfikacji kontaktów dyplomatycznych z władzami państw regionu".  Starając się niwelować negatywne skutki nielegalnej migracji, aktywnie współpracujemy z przedstawicielami organizacji regionalnych oraz międzynarodowych, głównie na forum UE, NATO i OBWE

- Należy podjąć wszelkie możliwe działania, aby zapobiec dalszemu rozwojowi kryzysu polityki migracyjnej, a co za tym idzie uchronić cudzoziemców przed działaniami białoruskich służb godzących w ich godność oraz narażających ich na utratę zdrowia i życia – podkreśla Marcin Wiącek w piśmie do szefa MSZ z 20 października 2021 r.

W związku z narastającym kryzysem polityki migracyjnej, pracownicy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich na bieżąco monitorują sytuację przy granicy polsko-białoruskiej. Przedstawiciele RPO wraz z zastępczynią dr Hanną Machińską regularnie wizytują tereny przygraniczne i placówki Straży Granicznej, do których trafiają migranci. Biuro monitoruje doniesienia mediów.

RPO z głębokim zaniepokojeniem przyjął informacje mediów, że  cudzoziemcy próbujący przedostać się na terytorium Unii Europejskiej są celowo wprowadzani w błąd przez władze Białorusi co do sposobu jej przekroczenia. 

Zgodnie z doniesieniami, w krajach pochodzenia migrantów rozpowszechniane są informacje niezgodne ze stanem prawnym i faktycznym. Osoby te są zachęcane do korzystania z usług białoruskich biur podroży, które mają zagwarantować - poprzez terytorium Białorusi - bezpieczny transfer do Polski oraz dalej do państw UE. Biura podróży w ramach wykupionej wycieczki zapewniają bilet lotniczy do Mińska, białoruską wizę i transport pod polsko-białoruską granicę. Część migrantów wierzy, że strona białoruska umożliwi im bezpośredni transfer do Niemiec. 

Osoby te nie są jednak świadome, że takie działania są niezgodne z prawem międzynarodowym, a sama próba przemytu przez granicę odbywa się za dodatkową, wysoką opłatą, na którą wiele osób nie stać. Migranci są pozostawiani w przygranicznych lasach, na łąkach i terenach bagnistych, bez schronienia, pożywienia, lekarstw oraz odpowiedniej odzieży przy niskich temperaturach - w warunkach, które zagrażają ich życiu, zdrowiu oraz uwłaczają ich godności. 

Dlatego RPO zwraca się do ministra o rozważenie możliwości podjęcia działań informacyjnych przez polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne w krajach pochodzenia migrantów, którzy przebywają przy polsko-białoruskiej granicy. 

Działania takie mogłyby zostać wdrożone we współpracy z lokalnymi mediami i organizacjami pozarządowymi. Chodziłoby o przekazanie jasnych i zrozumiałych komunikatów ws. regulacji prawnych związanych z ruchem transgranicznym, procedury ubiegania się o ochronę międzynarodową w Polsce i innych państwach UE oraz konsekwencji prawnych stosowanych osób próbujących przekroczyć zewnętrzne granice Unii w niedozwolonym miejscu. 

Kampania powinna być także nakierowana na uwrażliwienie, aby nie korzystać z usług białoruskich biur podróży oferujących transfer do państw UE poprzez terytorium Białorusi. 

Ponaglenie RPO

Do dziś nie wpłynęło stanowisko ministra w tej sprawie oraz informacja o podjętych działaniach.

W związku z tym Marcin Wiącek przypomina ministrowi, że zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy 3 ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich, organ, organizacja lub instytucja, do których zostało skierowane wystąpienie, są zobowiązane  bez zbędnej zwłoki -  nie później jednak niż w terminie 30 dni - poinformować Rzecznika o podjętych działaniach lub zajętym stanowisku.

Odpowiedź MSZ z 11 stycznia 2022 r.

W odpowiedzi na pismo KMP.071.6.2021 dziękuję za przekazane sugestie dotyczące działań informacyjnych mających na celu zapobieganie dalszemu rozwoju kryzysu migracyjnego. 

Jednocześnie pragnę uprzejmie poinformować, że Ministerstwo Spraw Zagranicznych wraz z placówkami zagranicznymi w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki od września 2021 r. prowadzi liczne działania polegające m.in. na informowaniu w państwach pochodzenia potencjalnych migrantów o obecnych działaniach reżimu białoruskiego ukierunkowanych na wykorzystywanie osób pochodzących z Bliskiego Wschodu i Afryki poprzez ściąganie ich na Białoruś pod pretekstem migracji do Europy oraz o stanowisku RP w tej sprawie. 

Polskie placówki dyplomatyczne podjęły wielopoziomowe działania informacyjne, w tym poprzez kontakty z lokalnymi mediami i zamieszczają w lokalnej prasie, na stronach internetowych placówek dyplomatycznych oraz w mediach społecznościowych informacje o obecnej presji migracyjnej na granicy polsko - białoruskiej oraz ostrzegają przed nieuczciwymi biurami podróży i zorganizowanymi grupami przemytników ludzi. Ministerstwo Spraw Zagranicznych planuje kontynuować te działania. 

Polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne dystrybuowały także informacje dot. sytuacji na granicy również poprzez środowiska polonijne i kontakty w ramach korpusów dyplomatycznych w państwach urzędowania. 

Ponadto członkowie naszych misji dyplomatycznych na Bliskim Wschodzie, jak i przedstawiciele kierownictwa resortu spraw zagranicznych udzielili w ostatnim czasie wywiadów w mediach lokalnych, zwracając uwagę odbiorców na niebezpieczeństwo związane z kierowaniem się na tzw. białoruski szlak migracyjny. 

Kierownictwo MSZ udzieliło licznych wywiadów m.in. dla irackiej agencji Rudaw oraz katarskiej stacji Al Dżazira; dla mediów brytyjskich: BBC World i BBC Newsnight; niemieckich: Frankfurter Allgemeine Zeitung, Deutsche Welle; francuskich: France 24, hiszpańskich: telewizji RTVE, dzienników ABC i La Gaceta; a także amerykańskich: CNN i radio NPR. 

Pragnę nadmienić, że Ministerstwo Spraw Zagranicznych wraz z placówkami dyplomatycznymi w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki prowadzi również szereg szeroko zakrojonych działań, o których z uwagi na ich wrażliwy charakter oraz poufną formę nie mogę w chwili obecnej poinformować. 

Ponadto chciałbym podkreślić, że w ostatnich tygodniach ma miejsce intensyfikacja kontaktów dyplomatycznych z władzami państw regionu. Nadmienię również, że starając się niwelować negatywne skutki nielegalnej migracji aktywnie współpracujemy z przedstawicielami organizacji regionalnych oraz międzynarodowych, głównie na forum Unii Europejskiej, NATO oraz OBWE. Jednocześnie Polska kontynuuje ścisłą współpracę z delegaturami UE w państwach Bliskiego Wschodu i Afryki. 

Powyższe informacje dotyczą jedynie działań jawnych, pozostałe podjęte zarówno przez MSZ, jak i inne organy administracji rządowej, ze względu na swój niejawny charakter nie mogą być w chwili obecnej ujawnione - podkreśla minister Zbigniew Rau.

KMP.071.6.2021