Biuletyn Informacji Publicznej RPO

1. Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych.
2. Matka przed i po urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy władz publicznych, której zakres określa ustawa.

​CO TO ZNACZY

Ust. 1

Artykuł ten jest fragmentem szerszej regulacji konstytucyjnej, która formułuje zasadę pomocniczości oraz przyznania szczególnej ochrony i opieki małżeństwu, rodzinie, macierzyństwu i rodzicielstwu (art. 18).

Ustęp 1 obejmuje zagadnienie ochrony rodziny. Konstytucyjne pojęcie rodziny odnosi się do każdego trwałego związku dwóch lub więcej osób, zazwyczaj opartego na małżeństwie i więzach pokrewieństwa lub powinowactwa. W zdaniu 2 wprowadza pojęcie rodziny niepełnej, które dotyczy w szczególności rodzica samodzielnie wychowującego dzieci. Nie ma na gruncie tego artykułu przeszkód dla rozumienia przez pojęcie rodziny związków osób tej samej płci.

Nakaz uwzględnienia w polityce społecznej i gospodarczej dobra rodziny to typowe zadanie państwa. Zdanie 2 ustępu 1 formułuje również prawo podmiotowe, które przysługuje rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej (dotyczyć ma jednocześnie obu sfer – finansowej i środowiskowej). Treścią tego prawa jest uzyskanie szczególnej pomocy ze strony władz publicznych.

Ust. 2

Ustęp drugi reguluje sytuację matki i łączy się bezpośrednio z zasadą ochrony macierzyństwa (art. 18). Regulację ujęto w formę prawa podmiotowego matki w sytuacjach przed i po urodzeniu dziecka. Tym samym art. 71 odnosi się zarówno do kobiet w ciąży, jak i w pierwszym okresie po porodzie. Prawo to odnosi się zarówno do kobiet będących obywatelkami Polski jak i cudzoziemkami.

Treścią prawa jest zapewnienie szczególnej pomocy matce. Pomoc ta i jej szczególny charakter oznacza, że powinna wykraczać poza zwykłe potrzeby rodziny. Przepisy Konstytucji nie konkretyzują jednak jej formy. Ustawodawcy przysługuje zatem szeroka swoboda w regulowaniu form i zakresu tej pomocy.

• O działaniach sprzyjających łączeniu przez kobiety i mężczyzn ról rodzinnych i zawodowych mowa jest przy art. 33 Konstytucji (Równe traktowanie kobiet i mężczyzn)
• O opiece nad matką w ciąży mowa jest przy art. 38 Konstytucji (Prawo do życia)
• O problemach z dostępnością świadczeń medycznych podczas porodu mowa jest przy okazji art. 68 Konstytucji (Prawo równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej)