Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Zakopane jest jedyną gminą w Polsce, która nie uchwaliła programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie
• Narusza to ustawę o przeciwdziałaniu tej przemocy, Konstytucję i normy prawa międzynarodowego. Świadczy też o lekceważeniu ofiar 
• Dlatego RPO po raz kolejny pyta Wojewodę Małopolskiego, jakie działania podjął, bądź je planuje, aby wyegzekwować od gminy jej obowiązek
• Wcześniej wojewoda wskazywał, że cała sytuacja może być powodem rozwiązania rady gminy i odwołania wójta lub ustanowienia komisarza

Zakopane to  jedyna gmina w Polsce, która nie wdrożyła ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu w rodzinie. Przewiduje ona m.in. obowiązek uchwalenia programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie przez radę gminy oraz powołanie zespołu interdyscyplinarnego w tej sprawie. Sprawą tą Rzecznik Praw Obywatelskich razem z resortem rodziny zajmuje się od 2015 r.

Adam Bodnar przez całą kadencję przykładał ogromną wagę do przeciwdziałania przemocy w rodzinie, która jest jednym  z najpoważniejszych naruszeń podstawowych praw i wolności człowieka. Ważne są tu działania prewencyjne dla ochrony wszystkich osób pokrzywdzonych - do czego organy władzy są zobowiązane na podstawie wiążącego Polskę prawa międzynarodowego. A obowiązek ten wynika nie tylko z Konwencji stambulskiej, ale także Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 1950 r., czy Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet z 1979 r.

Przemoc domowa nadal jest poważnym problemem społecznym. Ogólna liczba osób dotkniętych przemocą w rodzinie wyniosła w 2019 r. 227 826, z czego zdecydowaną większość stanowiły kobiety (124 382 w porównaniu do 39 625 mężczyzn i 63 819 dzieci). Wśród zatrzymanych sprawców zdecydowaną większość stanowili mężczyźni (16 647 w porównaniu do 606 kobiet).

W tym świetle jednoznacznie negatywnie należy ocenić ustawiczne nierealizowanie przez Miasto Zakopane ustawowych obowiązków w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Sytuacja ta pozostaje niezmienna od wielu lat. Budzi to stale głęboki niepokój RPO. Dawał temu wyraz wielokrotnie m.in. w wystąpieniu do Wojewody Małopolskiego z 16 października 2019 r.

Z odpowiedzi z 12 listopada 2019 r. wynikało, że pismem z  29 października 2019 r. wojewoda zwrócił się do Rady Miasta Zakopane z wezwaniem o niezwłoczne podjęcie działań dotyczących realizacji zadań własnych gminy w zakresie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. W przypadku niepodjęcia działań przez radę  wojewoda rozważał wystąpienie z wnioskiem o uruchomienie procedury postępowania zgodnej z art. 96 ust. 1 lub art. 97 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym.

Art. 96. ustawy o samorządzie gminnym głosi: „1. W razie powtarzającego się naruszenia przez radę gminy Konstytucji lub ustaw, Sejm, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może w drodze uchwały rozwiązać radę gminy. W przypadku rozwiązania rady gminy Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wyznacza osobę, która do czasu wyboru rady gminy pełni jej funkcję. 2. Jeżeli powtarzającego się naruszenia Konstytucji lub ustaw dopuszcza się wójt, wojewoda wzywa wójta do zaprzestania naruszeń, a jeżeli wezwanie to nie odnosi skutku – występuje z wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów o odwołanie wójta. W przypadku odwołania wójta Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wyznacza osobę, która do czasu wyboru wójta pełni jego funkcję”.

Art. 97 stanowi zaś: ”1. W razie nierokującego nadziei na szybką poprawę i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy gminy, Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do dwóch lat, nie dłużej jednak niż do wyboru rady oraz wójta na kolejną kadencję. 2. Ustanowienie zarządu komisarycznego może nastąpić po uprzednim przedstawieniu zarzutów organom gminy i wezwaniu ich do niezwłocznego przedłożenia programu poprawy sytuacji gminy. 3. Komisarza rządowego powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody, zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej. 4. Komisarz rządowy przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji organów gminy z dniem powołania”.

- Wobec niezrealizowania przez Miasto Zakopane ustawowych obowiązków w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, zwracam się do Pana Wojewody o przedstawienie informacji dotyczącej podjętych lub planowanych działań wobec Rady Miasta Zakopane w celu wyeliminowania stanu bezprawnej bezczynności Rady – brzmi konkluzja pisma Adama Bodnara do wojewody Łukasza Kmity.

XI.816.1.2015