Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Ze względu zaś na upływ terminów procesowych, grożących ostatecznym umorzeniem postępowania w tej sprawie, pismem procesowym z 2 listopada 2016 r. Rzecznik podjął kolejną, i prawdopodobnie ostatnią już próbę podjęcia zawieszonego postępowania w sprawie Komisji Majątkowej (IV.7004.23.2014).

W 2008 r. do Naczelnego Sądu Administracyjnego wpłynęło pytanie prawne dotyczące tego, czy – i w jakim trybie – orzeczenia Komisji Majątkowej, przywracające Kościołowi Katolickiemu majątki odebrane w okresie PRL, podlegają orzecznictwu sądów administracyjnych (sygn. sprawy w NSA: II OPS 1/08).

RPO do tego postępowania przystąpił w październiku 2013 r. (sprawa RPO-607332/09), opowiadając się objęciem orzeczeń Komisji Majątkowej kognicją sądów administracyjnych, co jego zdaniem, uzasadnia treść wyroku TK wydanego z wniosku RPO (sprawa K 25/10, wyrok z 13 marca 2013 r., sprawa RPO-631137/09).

Ponieważ sama Komisja została zlikwidowana, a przepisy przejściowe nie przewidują dla niej żadnego tzw. następcy ogólnego, powstał problem, w jaki sposób rozpatrzyć sprawy zawisłe jeszcze przed sądami administracyjnymi. Rzecznik w tej sprawie występował dwukrotnie – i niestety bezskutecznie – do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (sprawa IV.7004.23.2014: pisma z 31.03.2015 r. oraz z 28.10.2016 r.).

Samo postępowanie przed siedmioosobowym składem NSA jest od lat zawieszone, najpierw ze względu na zawisłość dwóch spraw w Trybunale Konstytucyjnym (sprawy: K 3/09 oraz K 25/10), a następnie – z powodu likwidacji Komisji.

Ze względu zaś na upływ terminów procesowych, grożących ostatecznym umorzeniem postępowania w tej sprawie, pismem procesowym z 2 listopada 2016 r. Rzecznik podjął kolejną, i prawdopodobnie ostatnią już próbę podjęcia zawieszonego postępowania, wnosząc o potraktowanie jako następcy ogólnego Komisji Majątkowej – Ministra Spraw Wewnętrznych, jako organu współkonstytuującego składy wszystkich tzw. komisji regulacyjnych (przy czym miałoby to nastąpić wyłącznie w celu i na potrzeby umożliwienia dokończenia toczących się jeszcze spraw sądowych).

Zupełna wyjątkowość sytuacji, w której ustawodawca likwiduje organ rozstrzygający o prawach obywateli (i mienia samorządowego), nie zważając na toczące się sprawy sądowe, skłoniła Rzecznika do odwoływania się tu przede wszystkim do konstytucyjnych zasad ciągłości organu władzy, prawa do sądu, sądowej ochrony własności oraz zasady lojalności państwa względem swoich obywateli (podmiotów poddanych jego władzy).

Mimo że sprawa formalnie dotyczy wyłącznie Komisji Majątkowej Kościoła Katolickiego, ewentualne rozstrzygnięcie NSA (o ile dojdzie do merytorycznego rozpoznania sprawy) może mieć zasadnicze znaczenie także spraw rozpatrywanych przez kilka jeszcze działających komisji regulacyjnych, orzekających o wnioskach innych kościołów i związków wyznaniowych – tj. czy (i w jakim trybie) ich orzeczenia można kwestionować przed sądem administracyjnym.