Biuletyn Informacji Publicznej RPO

3.04.2017 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów wydał postanowienie o umorzeniu postępowania w sprawie II OPS 1/08, w której uczestniczył Rzecznik Praw Obywatelskich. Sprawa ta dotyczyła wątpliwości prawnych, czy sąd administracyjny może rozpatrywać skargi od orzeczeń Komisji Majątkowej, rozpatrującej żądania reprywatyzacyjne osób prawnych Kościoła Katolickiego.

IV.7004.23.2014

Rzecznik do tej sprawy przystąpił w październiku 2013 r. (pismo z 24 października 2013 r., sprawa RPO-607332/09), opowiadając się objęciem orzeczeń Komisji Majątkowej kontrolą sądów administracyjnych. Zdaniem Rzecznika, taki pogląd jest uzasadniony w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego, wydanego z wniosku RPO (wniosek z 7 grudnia 2010 r., sprawa RPO-631137/09; wyrok TK z 13 marca 2013 r., sygn. K 25/10).

Ponieważ sama Komisja została zlikwidowana, a przepisy przejściowe nie przewidują dla niej żadnego tzw. następcy ogólnego, powstał problem, w jaki sposób rozpatrzyć sprawy zawisłe jeszcze przed sądami administracyjnymi. Rzecznik w tej sprawie występował dwukrotnie – i niestety bezskutecznie – do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (pisma z 31 marca 2015 r. oraz z 28 października 2016 r.; odpowiedź Ministra z 29 listopada 2016 r.).

Również ostatnie obszerne pismo procesowe Rzecznika do NSA, z 2 listopada 2016 r., powołujące się na konstytucyjne zasady: ciągłości organu władzy, prawa do sądu, sądowej ochrony własności oraz zasady lojalności państwa względem swoich obywateli, nie przyniosło oczekiwanego rezultatu. Postanowieniem z 3 kwietnia 2017 r. NSA umorzył postępowanie w tej sprawie, uznając, że zlikwidowanie organu władzy i nie wskazanie jego prawnego następcy jest wystarczającą przesłanką do umorzenia postępowania sądowoadministracyjnego. Niestety, w uzasadnieniu swojego postanowienia NSA w żadnym miejscu nie odniósł się do jakiegokolwiek z argumentów prawnych podnoszonych przez Rzecznika. Jest to o tyle niefortunne, że takie działanie ustawodawcy może stanowić niebezpieczny precedens: powołanie organu rozstrzygającego o konstytucyjnych prawach innych podmiotów, a następnie jego zlikwidowanie, bez wskazania prawnego sukcesora, całkowicie pozbawia prawnej ochrony podmioty dotknięte działaniami takiego organu