Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Ukraińska waluta – hrywna – traci na wartości w związku z napaścią Rosji i napływem osób uciekających przed wojną do Polski
• Niektóre kantory i banki wstrzymują jej skup. Inne oferują bardzo zaniżony kurs wymiany 
• Godzi to w sytuację ekonomiczną uchodźców z Ukrainy
• Czy UE przeprowadzi interwencyjny skup hrywny?
• Rzecznik interweniuje w tej sprawie u premiera i prezesa NBP
• AKTUALIZACJA: NBP informuje, że podjął we współpracy z Narodowym Bankiem Ukrainy działania, mające na celu polepszenie sytuacji dotyczącej wymiany hrywny przez obywateli Ukrainy
• Od 25 marca w wybranych oddziałach bankowych w Polsce, możliwa będzie wymiana w gotówce hrywien ukraińskich na polskie złote

Do Rzecznika Praw Obywatelskich docierają informacje o znacznych trudnościach obywateli Ukrainy w sprzedaży hrywien. Sytuacja ta ma bezpośredni wpływ na sytuację ekonomiczną i godność obywateli Ukrainy, którzy w obawie przed wojną szukają schronienia w Polsce.

Ze skarg kierowanych do RPO i informacji mediów wynika, że niektóre kantory wymiany walut i banki wstrzymują skup tej waluty. Niektóre podmioty oferują bardzo niekorzystny kurs wymiany, co może być postrzegane jako swego rodzaju lichwa. Dzieje się to mimo publikowania przez NBP średniego kursu wymiany tej waluty na złotówki.

Budzi to wielki niepokój Marcina Wiącka, który interweniuje u premiera Mateusza Morawieckiego i prezesa NBP Adama Glapińskiego. Prosi o informacje, czy podjęto działania zmierzające do zapewnienia możliwości wymiany ukraińskiej waluty po godnym kursie.

RPO zwraca się również o informacje co do współpracy z instytucjami Unii Europejskiej w sprawie wsparcia Polski i innych krajów przyjmujących uchodźców, w celu wypracowania humanitarnych rozwiązań, w tym obejmujących interwencyjny skup hrywny.

Odpowiedź NBP

W piśmie z 21 marca 2022 r. pierwszy zastępca prezesa NBP Marta Kightley zwraca uwagę, że przepisy ustawy prawo dewizowe, na podstawie których działają kantory, nie nakładają na nie żadnych ograniczeń w zakresie ustalania kursów transakcji kupna i sprzedaży walut. A Prezes NBP nie ma przewidzianych prawem możliwości wpływania na wysokość stosowanych w kantorach kursów walut i ich kontroli.

Kursy te odzwierciedlają warunki rynkowe, w których działają kantory przy uwzględnieniu ryzyka, jakie ponoszą podejmując decyzje w zakresie wymiany hrywny w okolicznościach ograniczenia jej wymienialności przez Narodowy Bank Ukrainy. Na ostateczny poziom kursu wpływają czynniki ekonomiczno-polityczne, a podmioty go stosujące nie są związane ogłaszaną przez NBP tabelą kursów średnich walut obcych.

Zdaniem NBP ograniczenie przez kantory skupu ukraińskiej waluty lub oferowanie niskiego kursu wymiany jest związane z informacją, która pojawiła się w dniu 24 lutego 2022 r. na stronie internetowej Narodowego Banku Ukrainy o ograniczeniu wymienialności hrywny do odwołania, co skutkuje również brakiem ofert banków odkupu hrywny od kantorów.

Poinformowano również, że w związku z ograniczeniem wymienialności hrywny powstają obiektywne trudności wyznaczenia bieżącego kursu średniego na podstawie kursów rynkowych. Dlatego NBP ogłasza kurs średni hrywny w wysokości kursu średniego wyliczonego i ogłoszonego w dniu 24 lutego 2022 r.

NBP informuje również, że podjął we współpracy z Narodowym Bankiem Ukrainy działania, mające na celu polepszenie sytuacji dotyczącej wymiany hrywny przez obywateli Ukrainy.

Wynikiem tej współpracy jest porozumienia obu banków, zgodnie z którym od dnia 25 marca br., w wybranych oddziałach bankowych w Polsce, możliwa będzie wymiana w gotówce hrywien ukraińskich na polskie złote. Dorośli obywatele Ukrainy będą mogli wymienić maksymalnie do 10.000 hrywien na osobę. A kurs wymiany ma być możliwie najbardziej zbliżony do oficjalnego kursu UAH/PLN.

V.7106.4.2022