Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W przestrzeni publicznej pojawiły się sygnały o możliwym znęcaniu się psychicznym i poniżaniu studentów i doktorantów Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego przez niektórych pracowników, a także o ich seksistowskich, ksenofobicznych i homofobicznych wypowiedziach
• Zastępca rzecznika praw obywatelskich Stanisław Trociuk pisze w tej sprawie do rektora uczelni prof. Jacka Popiela 
• AKTUALIZACJA 29.07.2022 r.: Rektor zapewnia, że wobec osób, które przekroczyły zasady Akademickiego Kodeksu Wartości zostaną wyciągnięte konsekwencje. Jedna osoba z  władz IHS UJ złożyła już dymisję z pełnionej funkcji. 
• AKTUALIZACJA 06.10.2022r.: 30 września 2022 r. rektor UJ poinformował RPO o dalszym toku sprawy. Wskazał, że podjęto rozmowy z pracownikami instytutu i samorządem studentów, przeprowadzono odpowiednie szkolenia (w tym antymobbingowe) oraz podjęto kroki dyscyplinarne wobec niektórych wykładowców 

RPO przekazano pismo jednego z absolwentów Instytutu Historii Sztuki UJ, w którym informuje on o przypadkach znęcania się psychicznego i poniżania studentów i doktorantów tego Instytutu przez niektórych jego pracowników, a także o ich seksistowskich, ksenofobicznych i homofobicznych wypowiedziach.

W internecie b. studenci IHS UJ pisali na temat nieprawidłowości, do jakich miało tam dochodzić w ostatnich latach.

Z doniesień medialnych wynika zaś, że studenci IHS UJ spotykali i spotykają się m. in. z przemocą słowną, w tym publicznym wyzywaniem i wyśmiewaniem, niesprawiedliwym traktowaniem czy ignorowaniem ze strony niektórych pracowników. Zachowania te miały mieć negatywny wpływ na zdrowie studentów, w tym psychiczne. Część z nich była zmuszona do skorzystania z pomocy lekarskiej.

Z informacji ze strony internetowej IHS UJ wynika, że jego władze zaproponowały organizację spotkań wszystkich zainteresowanych z dziekan Judytą Rodzińską-Nowak i przedstawicielami Samorządu Studenckiego w obecności mediatorów- pracowników Instytutu cieszących się zaufaniem studentów.

Samorząd Studentów Wydziału Historycznego UJ miał zaś przekazać władzom uczelni zebrane oentó.d studentów IHS UJ informacje na temat  nieakceptowalnych zachowań niektórych pracowników. Z informacji prasowych wynika ponadto, że działania - w odpowiedzi na skargę absolwenta IHS UJ - podjął również rektor.

RPO prosi prof. Jacka Popiela o wyjaśnienia w sprawie, zwłaszcza o wskazanie, jakie działania podjął w odpowiedzi na skargę absolwenta IHS UJ i opisane doniesienia.

Odpowiedź rektora UJ

W odpowiedzi na pismo z dnia 26 lipca br. uprzejmie informuję, że sprawa poruszona w piśmie Pana Rzecznika jest znana władzom Uniwersytetu Jagiellońskiego od dnia 2 maja br., kiedy na rektorską skrzynkę poczty elektronicznej wpłynęło zawiadomienie od absolwenta i byłego doktoranta Instytutu Historii Sztuki (...).

Wyraził on poparcie dla wpisów, które pojawiły się na profilu instagramowym absolwentki IHS, gdzie ukazały się relacje studentek i studentów Instytutu Historii Sztuki UJ, dotyczące niewłaściwych zachowań kadry naukowo-dydaktycznej. Wskazał, że według niego nieprawidłowe zachowania wobec studentów ze strony nauczycieli akademickich mają miejsce od wielu lat i nazwał to problemem systemowym. Wiadomość e-mailowa została skierowana również do wiadomości Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich oraz kilku posłanek na Sejm RP.

Po zapoznaniu się z powyższymi doniesieniami Władze Uniwersytetu Jagiellońskiego postanowiły o pilnym wyjaśnieniu sprawy. Wyznaczony do jej prowadzenia został Prorektor UJ ds. polityki kadrowej i finansowej - prof. dr hab. Piotr Jedynak we współpracy z Prorektorem UJ ds. dydaktyki - prof. dr. hab. Armenem Edigarianem.

Prorektor UJ ds. polityki kadrowej i finansowej - prof. dr hab. Piotr Jedynak niezwłocznie podjął działania mające na celu wyjaśnienie sprawy, na które złożyły się:

1. Spotkanie z władzami Wydziału Historycznego i Instytutu Historii Sztuki UJ, które odbyło się w dniu 4 maja. W spotkaniu, oprócz Prorektora UJ ds. polityki kadrowej i finansowej, udział wzięli: Dziekan Wydziału Historycznego UJ - prof. dr hab. Stanisław Sroka, Prodziekan ds. studenckich - dr hab. Judyta Rodzińska-Nowak, prof. UJ, Dyrektor Instytutu Historii Sztuki UJ - dr hab. Marek Walczak, prof. UJ.

2.    Pismo z dnia 6 maja 2022 r. skierowane do pana (…) z informacją o  wszczęciu postępowania wyjaśniającego, którego celem jest wszechstronne przeanalizowanie sprawy w ścisłej współpracy z przedstawicielami społeczności studenckiej Wydziału Historycznego UJ, a w szczególności Instytutu Historii Sztuki UJ. W piśmie zaproszono także pana  (…) na osobiste spotkanie z Prorektorem UJ ds. polityki kadrowej i finansowej.

Do osobistego spotkania z panem (…) doszło w dniu 1 czerwca 2022 r. W spotkaniu wzięła udział również Koordynator Zespołu Radców Prawnych (..).

3.  Pismo z dnia 6 maja 2022 r. skierowane do pana (...)  Przewodniczącego Wydziałowej Rady Samorządu Studentów Wydziału Historycznego UJ z informacją o wszczęciu postępowania wyjaśniającego oraz prośbą o osobiste spotkanie z przedstawicielami społeczności studenckiej Wydziału Historycznego UJ i Instytutu Historii Sztuki UJ.

W dniu 16 maja 2022 r. w sali konferencyjnej Strefy Studenckiej odbyło się spotkanie ze studentami IHS UJ, w którym wzięli udział: Prorektor UJ ds. polityki kadrowej i finansowej - prof. dr hab. Piotr Jedynak oraz Zastępca Koordynatora Zespołu Radców Prawnych (...)

4.  Analiza komentarzy z ankiet studenckich - w dniu 6 maja 2022 r. na prośbę Prorektora UJ ds. polityki kadrowej i finansowej został skierowany wniosek do Dyrektora Centrum Wsparcia Dydaktyki UJ (...)  o przygotowanie zestawienia komentarzy zamieszczonych w ankietach studenckich z ostatnich pięciu lat odnoszących się do nauczycieli akademickich zatrudnionych w Instytucie Historii Sztuki UJ. Na podstawie przesłanego zestawienia wytypowano nauczycieli akademickich, którzy otrzymali negatywne komentarze od studentów. Przeanalizowano również skalę komentarzy negatywnych udzielonych na temat poszczególnych nauczycieli akademickich oraz przedmiot zgłoszonych zarzutów.

5.  „Raport w sprawie podejrzeń nierównego traktowania studentów w Instytucie Historii Sztuki” przygotowany przez Samorząd Studentów Wydziału Historycznego UJ, doręczony do Biura Prorektora UJ ds. polityki kadrowej i finansowej w dniu 9 czerwca 2022 r. Raport ten został przygotowany na prośbę Prorektora UJ ds. polityki kadrowej i finansowej.

W Raporcie Samorządu Studentów opisano działania podjęte w celu wyjaśnienia zarzutów zgłaszanych wobec kadry naukowo-dydaktycznej Instytutu Historii Sztuki UJ. Samorząd zbierał relacje ustne, pisemne oraz mailowe od studentów IHS UJ. Ponadto w dniu 8 czerwca 2022 r. zorganizowano otwarte spotkanie ze studentami, w którym uczestniczyła także neutralna facylitatorka (...). Zdecydowana większość negatywnych wypowiedzi studentów dotyczyła osoby X.   

Opisywane przez studentów niewłaściwe zachowania nauczycieli akademickich dotyczyły w szczególności:

a) formy wyrażania negatywnych opinii wobec studentów, często w obecności innych nauczycieli akademickich lub studentów,

b) kwestionowania prawdomówności studentów,

c) nieudzielania odpowiedzi na pytania merytoryczne studentów,

d) niejasnych kryteriów oceniania i zaliczania przedmiotów,

e) negowania problemów i grożenie konsekwencjami wobec studentów, którzy zdecydowali się poinformować o nieprawidłowościach w zachowaniu kadry dydaktycznej UJ.

Jak wynika z treści Raportu, Samorząd planuje jeszcze zorganizowanie kolejnych spotkań ze studentami, których cykl ma zakończyć się na początku lipca 2022 r. Z podsumowania Raportu wynika, że studenci są otwarci na rozwiązywanie problemów i mają nadzieję na zmianę negatywnych praktyk oraz polepszenie sytuacji w Instytucie Historii Sztuki UJ.

W oparciu o przeprowadzone postępowanie wyjaśniające władze Uniwersytetu doszły do przekonania, że w Instytucie panuje specyficzna kultura organizacyjna. Za przejaw tego zjawiska, stosownie do relacji studentów, można uznać tendencję do okazywania przez niektórych nauczycieli akademickich poczucia wyższości wobec studentów, wykorzystywanie pozycji autorytetu oraz tworzenie atmosfery, w której studenci czują się bardzo niekomfortowo i przyjmują bierną postawę w obawie przed reakcją wykładowcy, boją się zadawać pytania. W tym miejscu należy podkreślić, że uwagi negatywne nie dotyczą wszystkich pracowników Instytutu Historii Sztuki UJ.

W trakcie postępowania ustalono również, że studenci kierunku Ochrona Dóbr Kultury czują się traktowani gorzej, jako mniej „prestiżowi” od studentów kierunku Historia Sztuki. Daje się im to odczuć podczas zajęć, w nastawieniu i komentarzach ze strony dydaktyków.

Z komentarzy i raportu przygotowanego przez studentów wynika również, że dużym problemem jest nieprzejrzystość zasad - nieprzestrzeganie przez nauczycieli akademickich sylabusów przedmiotów oraz wymogów programu studiów.

W trakcie wyjaśniania sprawy ustalono również, że współpraca studentów z X jest kłopotliwa i przejawia się w braku otwartości, negatywnym nastawieniu wobec studentów i zgłaszanych przez nich problemów i wniosków, braku traktowania podmiotowego. Na skutek takiego podejścia część dokumentów jest kierowana przez studentów bezpośrednio do rozpatrzenia przez władze dziekańskie (głównie panią Prodziekan ds. studenckich - dr hab. Judytę Rodzińską-Nowak, prof. UJ), z pominięciem X.  

Na wskutek rozmów przeprowadzanych z władzami UJ Pani X zrezygnowała z pełnienia funkcji.

Co do pozostałych pracowników Instytutu Historii Sztuki UJ, w przypadku których stwierdzono nieprawidłowe zachowania w relacjach ze studentami i doktorantami, trwa nadal postępowanie wyjaśniające, w szczególności co do rodzaju i zakresu nieprawidłowości. Od ustaleń tych zależą konsekwencje kadrowe, jakie zostaną wyciągnięte wobec tych pracowników, stąd konieczne jest rzetelne ustalenie faktów. Ze względu na czas urlopowy postępowanie to zostanie zakończone we wrześniu br. O efektach tych ustaleń poinformuje Pana Rzecznika odrębnym pismem.

Chciałem zapewnić, że jako Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego traktuję tę sprawę bardzo poważnie i dokładam wszelkich starań, aby wnikliwie ją wyjaśnić oraz zapewnić ochronę i bezpieczeństwo studentom i doktorantom, pokrzywdzonym niewłaściwymi zrachowaniami pracowników UJ. Zapewniam, że w stosunku do osób, które przekroczyły zasady Akademickiego Kodeksu Wartości zostaną wyciągnięte konsekwencje.

(X zostało wprowadzone przez BRPO w celu anonimizacji osoby)

Pismo rektora z 30 września 2022

W piśmie z dnia 30 września 2022 r. rektor UJ Jacek Popiel poinformował Rzecznika Praw Obywatelskich o dalszych działaniach podjętych przez uczelnię w związku z sytuacją w Instytucie Historii Sztuki.

Z dokumentu wynika, iż w toku wyjaśniania sprawy Samorząd Studentów Wydziału Historycznego UJ przygotował oraz przedstawił władzom uczelni raport dot. podejrzeń nierównego traktowania w IHS UJ. Odbyły się również spotkania prorektora UJ ds. polityki kadrowej i finansowej Piotra Jedynaka z pracownikami Instytutu oraz przedstawicielami samorządu.

Na podstawie podjętych działań władze UJ uznały opis sposobu postępowania niektórych pracowników IHS UJ jako nieakceptowalny i potencjalnie uchybiający obowiązkom nauczyciela akademickiego i zwróciły się do rzecznika dyscyplinarnego o podjęcie postępowań wyjaśniających wobec dwóch z nich.

Rektor wskazał ponadto, że w instytucie zorganizowane zostaną szkolenia z zakresu ochrony danych osobowych oraz przeciwdziałania zachowaniom dyskryminującym i mobbingującym.

VII.7033.71.2022