Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Pielęgniarki-funkcjonariuszki Służby Więziennej zobowiązano do orzekania, czy skazany jest zdolny do transportu 
• Obawiają się one, że wchodząc w kompetencje lekarzy, mogą przekraczać swe uprawnienia. Ponadto narusza to prawo więźnia do zbadania go przedtem przez lekarza
• Taka sytuacja budzi wątpliwości z punktu widzenia ochrony zarówno praw i wolności funkcjonariuszy SW, jak i praw osób skazanych - ocenia Rzecznik Praw Obywatelskich
• AKTUALIZACJA: Kierownik podmiotu leczniczego lub upoważniony przez niego funkcjonariusz wprowadza do systemu kryteria powodu przetransportowania, jak również kryteria informacyjne i inne informacje leżące w merytorycznej kompetencji służby zdrowia. Podkreślenia wymaga, że czynność ta realizowana jest na podstawie decyzji lekarza po przeprowadzeniu badania przed transportem - odpowiada SW 

RPO Marcin Wiącek prosi o stanowisko w sprawie dyrektora generalnego Służby Więziennej gen. insp. Jacka Kitlińskiego. 

Biuro RPO prowadzi postępowanie wyjaśniające w sprawie wykonywania zastrzeżonych dla lekarzy tzn. akceptacji transportowych skazanego przez funkcjonariuszki-pielęgniarki. Jak wskazują zainteresowane, zgodnie z instrukcją transportową obowiązującą w zakładach karnych pielęgniarki zobowiązano do przekazania informacji dla innych działów, czy osadzony jest zdolny do transportu.

Obowiązek taki wynika z § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 14 czerwca 2012 r. w sprawie udzielania świadczeń zdrowotnych przez podmioty lecznicze dla osób pozbawionych wolności. Zgodnie z nim, badaniom kontrolnym: podmiotowym (wywiad chorobowy) i przedmiotowym (fizykalnym) poddaje się osobę pozbawioną wolności przed jej przetransportowaniem lub zwolnieniem z zakładu karnego.

W instrukcji transportowej jest informacja, że akceptację powinien wykonać kierownik ambulatorium lub wyznaczony przez niego funkcjonariusz. Ponieważ w SW brakuje lekarzy, to pielęgniarki zatrudnione na etacie funkcjonariusza są zobowiązywane rozkazami ustnymi do tych akceptacji i orzekania, czy skazany jest zdolny do transportu.

W ocenie funkcjonariuszek orzekanie o stanie zdrowia osadzonego zostało zastrzeżone dla lekarzy, a rozkazy takie mogą być niezgodne z prawem. Zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, to lekarz orzeka o stanie zdrowia określonej osoby po uprzednim, osobistym jej zbadaniu lub zbadaniu jej za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, a także po analizie dostępnej dokumentacji medycznej. A skazanemu odbywającemu karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo wyboru lekarza i pielęgniarki.

Funkcjonariuszki-pielęgniarki obawiają się, że zobowiązywanie ich - w ramach ustnego polecenia służbowego - do orzekania o stanie zdrowia skazanego narusza jego prawo  do zbadania przed transportem przez lekarza. Wchodząc w kompetencje lekarzy, mogą one przekraczać uprawnienia. W przypadku pogorszenia stanu zdrowia skazanego podczas transportu mogą zaś narażać się na odpowiedzialność karną, dyscyplinarną i cywilną.

Odpowiedź gen. Krzysztofa Stefanowskiego, zastępcy Dyrektora Generalnego Służby Więziennej

W nawiązaniu do pisma o sygn. WZF.7040.7.2021.TO z dnia 19 października 2023 r., dotyczącego realizacji transportów osób pozbawionych wolności uprzejmie informuję, że w powyższej sprawie przeprowadzono analizę funkcjonujących w Służbie Więziennej procedur.

Jak słusznie zauważył Pan w swoim wystąpieniu, obowiązek przeprowadzenia badania osoby pozbawionej wolności przed przetransportowaniem uregulowany został w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 czerwca 2012 r. w sprawie udzielania świadczeń zdrowotnych przez podmioty lecznicze dla osób pozbawionych wolności (Dz.U. z 2017 r. poz. 2131). W świetle normy prawnej wynikającej z treści § 6 ust. 1 i ust. 2 przywołanego rozporządzenia, w ocenie Służby Więziennej bezsprzecznym jest, że realizacja badań kontrolnych osób pozbawionych wolności przed ich przetransportowaniem pozostaje w wyłącznej właściwości lekarza, którego obowiązkiem jest również wydawanie stosownych zaleceń oraz odnotowywanie ich w dokumentacji medycznej osadzonego.

Należy przy tym zauważyć, że podjęcie decyzji przez lekarza o zdolności osoby pozbawionej wolności do transportu uruchamia szereg procedur administracyjnych, mających na celu bezpieczne i sprawne przetransportowanie osadzonego. Dokumentowanie powyższego procesu odbywa się w Centralnej Bazie Danych Osób Pozbawionych Wolności - CBDOPW i zapewnia transparentność działań zapewniając tym samym bezpieczeństwo konwoju.

Zgodnie z Zarządzeniem Nr 38/23 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie transportowania osadzonych, kierownik podmiotu leczniczego lub upoważniony przez niego funkcjonariusz wprowadza do systemu CBDOPW kryteria powodu przetransportowania, jak również kryteria informacyjne i inne informacje leżące w merytorycznej kompetencji służby zdrowia. Podkreślenia wymaga jednak, że czynność ta realizowana jest na podstawie decyzji lekarza po przeprowadzeniu badania przed transportem na kanwie wpisu w dokumentacji medycznej i ma wyłącznie charakter techniczny.

Biorąc pod uwagę deficyt kadry lekarskiej, zarówno w jednostkach penitencjarnych, jak i w pozawięziennej służbie zdrowiała także wysokie koszty jej zatrudnienia, należy uznać, że powierzanie jej zadań stricte administracyjnych, możliwych do realizacji przez personel pielęgniarski (co zapewnia dodatkowo ochronę wrażliwych danych dotyczących stanu zdrowia osadzonego), nie ma uzasadnienia faktycznego. Podkreślić bowiem należy, że personel pielęgniarski nie realizuje w powyższym zakresie funkcji orzekającej - ta w dalszym ciągu leży w gestii lekarza.

WZF.7040.7.2021