Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek w wywiadzie dla Radia Lublin 13 kwietnia 2023 r. mówił m.in. o: wykluczeniu Rosyjskiej Komisarz Praw Człowieka z Europejskiej Sieci Krajowych Instytucji Praw Człowieka (ENNHRI) oraz sytuacji na granicy Polski i Białorusi.

Wykluczenia rosyjskiej Komisarz Praw Człowieka z ENNHRI

– ENNHRI to organizacja zrzeszająca rzeczników praw człowieka, rzeczników praw obywatelskich w państwach Rady Europy. Ja również głosowałem za wykluczeniem rosyjskiej pani rzecznik z tego gremium. A to dlatego, że jest to gremium, które powinno opierać się na wspólnych wartościach, na pewnej wspólnej koncepcji, czym są prawa człowieka i czym jest ich ochrona – zaznaczył.

– Pani komisarz praw człowieka Rosji jest funkcjonariuszem państwa, które dopuściło się agresji na suwerenny kraj, które dokonuje zbrodni wojennych, które dokonuje ciężkich naruszeń praw człowieka, prawa humanitarnego, prawa międzynarodowego.

– Z wypowiedzi pani komisarz płynie wsparcie, akceptacja dla działań podejmowanych przez władze Rosji. Uważam, że w gremium, które tworzą krajowe instytucje ochrony praw człowieka, rzecznicy, nie ma miejsca dla takiej osoby – mówił i wymienił konsekwencje tej decyzji dla rosyjskiej Rzecznik: – Rosyjski rzecznik nie będzie brał udziału w posiedzeniach, nie będzie miał możliwości wypowiadania się na temat problemów ważnych dla ochrony praw człowieka we wszystkich krajach, które są członkami ENNHRI. W tym sensie zostanie wykluczony poza społeczność instytucji chroniących prawa człowieka w Europie.

Sytuacja na granicy z Białorusią i stosowanie pushbacków

Marcin Wiącek mówił także o interwencjach podejmowanych przez BRPO na granicy z Białorusią.

– Podejmujemy interwencje w zasadzie każdego dnia. Zwłaszcza obecnie, jak jest wiosna, tych prób przekraczania granicy jest więcej.

– Jeżeli już ktoś znajdzie się na terytorium Polski, to obowiązkiem państwa polskiego i moim jest udzielenie takiemu człowiekowi pomocy humanitarnej, pomocy w sferze opieki zdrowotnej i dopilnowanie, aby wobec takiego człowieka zostały dochowane procedury związane z sytuacją, w jakiej się znajduje. Na przykład, jeśli ktoś oświadczy wolę ubiegania się o status uchodźcy, to należy taką wolę uszanować i wszcząć takie postępowanie. To postępowanie może skończyć się w różny sposób – nakazem wydalenia takiej osoby do innego kraju czy udzieleniem ochrony międzynarodowej.

Rzecznik mówił, że pushbacki to nie tylko problem naszego kraju, zwrócił też uwagę na konieczność stosowania odpowiednich procedur:

– Tak, to nie jest wyłącznie problem Polski. Pushback to procedura polegająca na tym, że człowiek zostaje zawrócony na granicę bez poddania go postępowaniu, o którym wspomniałem.

– Standardy prawa międzynarodowego, w szczególności orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, są takie, że w wyjątkowych okolicznościach ta procedura może znajdować zastosowanie, ale pod jednym warunkiem – pushback, czyli zawrócenie, musi być do kraju bezpiecznego dla takiego człowieka.

– Zawrócenie do innego kraju nie może narażać człowieka na ryzyko nieludzkiego traktowania, ryzyko tortur – zaznaczył i dodał, że Białoruś nie jest krajem bezpiecznym: – Białoruś nie jest krajem bezpiecznym dla tych ludzi. (…) Poza tym Białoruś to kraj, który w dosyć jawny sposób wspiera Rosję w agresji na Ukrainę – mówił.

– Zdaję sobie sprawę, że tam również są osoby, które mogą być podejrzane o popełnienie przestępstwa, ale to trzeba wyjaśnić w procedurze. To mi leży na sercu – żeby Polska wywiązywała się właściwie ze zobowiązań, które na siebie wzięła, przystępując do Unii czy ratyfikując konwencje międzynarodowe. Procedura pushback w moim przekonaniu nie odpowiada tym standardom, dlatego działalność moja i moich współpracowników jest nakierowana na to, żeby była ona stosowana jak najrzadziej; żeby każdy, kto oczekuje ochrony międzynarodowej, miał szansę wypowiedzieć się w stosownym postępowaniu i uzyskać decyzję.