Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Policjant będzie mógł nakazać sprawcy przemocy, by natychmiast wyprowadził się z mieszkania. Jeśli ofiara boi się powrotu sprawcy, będzie mogła wystąpić do sądu o przedłużenie nakazu. Będzie miała na to 14 dni.
• Sprawca przemocy będzie się mógł odwołać od tego do sądu , który jego zażalenie rozpatrzy w ciągu trzech dni.
• Realia przemocy domowej mogą się bardzo zmienić po przyjęciu ustawy, którą 30 kwietnia 2020 r. przyjął Sejm a 6 maja – Senat. Czeka ona teraz na podpis prezydenta i publikację w Dzienniku Ustaw. Wejdzie w życie za pół roku, czyli w listopadzie
• To niezwykle ważne w czasach wymuszonego przez pandemię dłuższego przebywania i pracy w domu.

„Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw” uwzględnia rekomendacje formułowane przez Rzecznika na przestrzeni ostatnich lat. Ze statystyk, które badał RPO, wynikało bowiem, że choć prawo pozwala na przymusową wyprowadzkę sprawców przemocy domowej (co jest krokiem radykalnym, a więc stosowanym w przypadkach naprawdę poważnych) i co roku ponad 1000 sprawców przemocy domowej dostawało sądowy nakaz opuszczenia mieszkania, to zanim do tego dochodzi, ofiary muszą wytrzymać jeszcze ze sprawcą średnio pół roku postępowania w sądzie od pierwszej rozprawy.

Tymczasem wobec bezpośredniego zagrożenia musi być możliwość niezwłocznej izolacji ofiary i sprawcy przemocy. Dlatego jeszcze w grudniu 2015 r. Rzecznik proponował, by policjanci mogli nakazywać sprawcy natychmiastowe opuszczenie mieszkania - już w chwili interwencji domowej. Pozwoliłoby to na przerwanie przemocy i zapewnienie ofierze realnej pomocy, gdy jej życie i zdrowie jest w szczególnym niebezpieczeństwie. Byłby to również sygnał całkowitego braku przyzwolenia na przemoc w bliskich związkach. 

Kiedy przyjęta przez parlament zmiana wejdzie w życie, terminy rozpoznania wniosku o zobowiązaniu osoby stosującej przemoc do opuszczenia mieszkania zostaną skrócony.

Do tego ustawa wprowadza tryb administracyjny, w ramach którego policjant mógłby nakazać sprawcy przemocy opuszczenie mieszkania i jego otoczenia oraz wydać zakaz zbliżania się do ofiar przemocy. Decyzja ta byłaby skuteczna niemal natychmiastowo. Osoba pokrzywdzona przemocą miałaby dwa tygodnie na dopełnienie formalności związanych z wnioskiem o zabezpieczenie (wniosek o zabezpieczenie jest już elementem postępowania przed sądem: jeśli sąd chce mieć pewność, że zajmując się sprawą w przewidzianym prawie czasie będzie miał jeszcze co rozstrzygać, to właśnie wydaje wniosek o zabezpieczenie).

Wniosek o zabezpieczenie w sprawie o przemoc sąd miałby rozstrzygać w 48 godzin od jego wpływu – a decyzja sądu powinna być wykonana w 24 godziny. Na rozpatrzenie całej sprawy sąd miałby tylko miesiąc. Osoba, której policjant kazałby się wyprowadzić, miałaby prawo złożyć zażalenie do sądu - w terminie trzech dni od dnia doręczenia nakazu lub zakazu. Sąd ma je rozpoznać nie później niż w trzy dni od daty wpływu.

II.502.3.2019.