Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Mało precyzyjne i bardzo drastyczne – tak Prezydent m.st. Warszawy ocenia obowiązujące do 29 maja 2020 r. przepisy całkowicie zakazujące zgromadzeń publicznych
• Urząd miasta wyjaśnia RPO, dlaczego do 29 maja ani nie zakazywał danego zgromadzenia, ani też nie zamieszczał w Biuletynie Informacji Publicznej informacji o jego miejscu i terminie
• Poprzestawano na informowaniu organizatora o zakazie zgromadzeń, wprowadzonym rozporządzeniem rządu z 31 marca
• Samorządy nie miały bowiem wówczas możliwości badania czy zgromadzenie może zagrażać zakażeniem
• Dopiero rozporządzenie rządu z 29 maja nakazało gminom informowanie o zgromadzeniach inspektoratów sanitarnych, które mogą wydać opinię ws. zagrożeń epidemicznych

- Podzielam zdanie Pana Rzecznika, iż całkowity zakaz zgromadzeń publicznych budzi poważne wątpliwości z punktu widzenia konstytucyjnego prawa obywateli do zgromadzeń wynikającego z art. 57 Konstytucji RP – odpisał Rzecznikowi Praw Obywatelskich wiceprezydent Warszawy Michał Olszewski.

Dodał, że w tym zakresie konieczne byłyby jednak odpowiednie działania inicjujące postępowania nadzorcze nad działalnością prawodawczą organów administracji państwowej lub uruchamiające proces ustawodawczy. - A Prezydent m.st. Warszawy jako organ władzy publicznej nie jest uprawniony do oceny prawidłowości legislacji ani do oceny konstytucyjności obowiązujących przepisów - podkreślił.

18 maja 2020 r. RPO pisał do prezydenta stolicy, że powinien wydawać decyzje w sprawie zgromadzeń. Jeśli uważa, że rządowe rozporządzenie jest podstawą odmowy zgody na zgromadzenie, powinien zgromadzenia zakazać.

Zakaz można bowiem zaskarżyć w sądzie. Wtedy sąd zdecyduje, jak rozwiązać problem prawny: z jednej strony konstytucyjne i ustawowe prawo do zgromadzeń, a z drugiej – całkowity zakaz w ramach walki z koronawirusem, wydany rozporządzeniem Rady Ministrów.

Uchylanie się od zakazu zgromadzenia prowadzi do faktycznego ograniczenia prawa obywateli - bo nawet jeśli sąd przyzna im rację, to nie może skutecznie naprawić naruszenia prawa. Jeśli nie ma decyzji, to sąd nie ma czego zmienić.   

Sąd Apelacyjny w Warszawie wskazał 15 maja, że niezarejestrowanie zgromadzenia nie oznacza jego zakazu. Unzał, że takie zachowanie urzędu miasta można rozpatrywać w kategoriach bezczynności - bo powinien był albo zakazać zgromadzenia, albo wpisać je do rejestru. Odwołanie organizatora sąd odrzucił, ale zarazem przyznał rację i jemu, i RPO, że zakaz zgromadzeń wprowadzony rozporządzeniem RM budzi istotne wątpliwości konstytucyjne.

Potem Adam Bodnar napisał do prezydenta Rafała Trzaskowskiego, jak miasto powinno zmienić postępowanie w sprawie zgromadzeń.

Teraz do Rzecznika  nadeszła obszerna odpowiedź wiceprezydenta Michała Olszewskiego (jej pełna treść w załączniku poniżej).

VII.613.13.2020