Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W oczekiwaniu na realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekunów osób z niepełnosprawnością obywatele mogą dochodzić swoich praw przed sądem

10 listopada Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił skargę kasacyjną Rzecznika Praw Obywatelskich i uchylił wyrok sądu wojewódzkiego oraz decyzje pierwszej i drugiej instancji o odmowie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu sprawowania opieki nad niepełnosprawną matką (I OSK 1512/16 ).

Skarżąca opiekuje się matką, której niepełnosprawność w wielu 77 lat.

Co prawda zgodnie z art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne przysługuje opiekunowi, jeżeli niepełnosprawność powstała nie później niż do ukończenia 18. roku życia (albo 25. roku życia w przypadku osoby uczącej się).

Jednak już ponad dwa lata temu Trybunał Konstytucyjny (21 października 2014 r., K 38/13) uznał, że przepis ten jest niezgodny Konstytucją (jej art. 32 ust. 1).

Naczelny Sąd Administracyjny przychylił się do stanowiska Rzecznika, że prawidłowe odczytanie i zastosowanie normy prawnej w kształcie zmienionym wyrokiem Trybunału prowadzi do wniosku, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje także wtedy, gdy niepełnosprawność powstała po uzyskaniu pełnoletności. Zakwestionowany przepis nie może być bowiem stosowany w dotychczasowym kształcie już od momentu wejścia w życie orzeczenia Trybunału, czyli od 23 października 2014 r.

Warunek ten został spełniony w niniejszej sprawie, dlatego nie było podstaw do odmowy przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego.

Konstytucja (art. 190 ust. 4) stanowi, że jeśli Trybunał Konstytucyjny stwierdzi wadliwość aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe lub decyzja administracyjna, to stanowi to podstawę do wznowienia postępowania.

Dlatego uwzględnienie wyroku Trybunału prowadzi do uchylenia zaskarżonego wyroku, a ponadto oznacza, że obowiązkiem organu rozpatrującego wniosek ponownie jest posłużenie się podstawą materialną z art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, bez uwzględniania zastrzeżenia z art. 17 ust. 1b tej ustawy.