Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W przypadku gdy rodzic nie skorzysta z opieki nad dziećmi zapewnionej przez szkołę, przysługuje mu dodatkowy zasiłek opiekuńczy. Jeśli jednak jako pracownik służby zdrowia posyła dzieko na zdalne zajęcia do szkoły,  wówczas nie ma prawa do dodatkowego zasiłku opiekuńczego. 
• Takie jest wyjaśnienie Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, o które RPO poprosił po pytaniu obywatela w sprawie uprawnienia do dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Chodzi o sytuację, gdy osoba ubezpieczona pracuje w szpitalu (niebędącym szpitalem jednoimiennym), a szkoła deklaruje, że jest w stanie zapenić naukę zdalną i opiekę dla dziecka, ponieważ rodzic pracuje w służbie zdrowia (taki obowiązek dla szkół wynika z ustawy covidowej) .

Departament Ubezpieczeń Społecznych Ministerstwa wyjaśnia:

Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 przewiduje możliwość wydłużenia okresu pobierania dodatkowego zasiłku w drodze rozporządzenia Rady Ministrów[1].

Stąd też, w związku z niezwykle trudną sytuacją epidemiczną w kraju, dużym wzrostem przypadków zakażeń koronawirusem i wynikającymi z tego decyzjami i obostrzeniami, których celem jest zapewnienie bezpieczeństwa Polakom, Rada Ministrów zdecydowała o przywróceniu dodatkowego zasiłku opiekuńczego, na zasadach jakie obowiązywały we wrześniu br.

5 listopada 2020 r. opublikowano rozporządzenie Rady Ministrów[2] ponownie przyznające prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego w okresie od 9 do 29 listopada br.

Zgodnie z tym rozporządzeniem zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres 21 dni w następujących przypadkach:

• zamknięcia żłobka, przedszkola, szkoły lub klubu dziecięcego z powodu COVID-19, do którego dzieci lub osoby dorosłe niepełnosprawne uczęszczały;
• niemożności zapewnienia opieki przez żłobek, klub dziecięcy, przedszkole, placówkę pobytu dziennego oraz inną placówkę lub podmiot zatrudniający dziennych opiekunów z powodu czasowego ograniczenia funkcjonowania tych placówek w związku z COVID-19;
• dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje również w przypadku ograniczonego otwarcia powyżej wymienionych placówek.

W związku z powyższym, dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje:

• ubezpieczonym rodzicom dzieci w wieku do lat 8,
• ubezpieczonym rodzicom dzieci: do 16 lat, które mają orzeczenie o niepełnosprawności;  do 18 lat, które mają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności;
  do 24 lat, które mają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, 
• ubezpieczonym rodzicom lub opiekunom osób pełnoletnich niepełnosprawnych, zwolnionym od wykonywania pracy z powodu konieczności zapewnienia opieki nad taką osobą[3].

Jednakże należy pamiętać, że nie zmieniły się zasady przysługiwania dodatkowego zasiłku opiekuńczego (również w odniesieniu do dodatkowego zasiłku opiekuńczego). Zasiłek ten nie przysługuje, jeśli drugi z rodziców dziecka może zapewnić dziecku opiekę
(np. jest bezrobotny, korzysta z urlopu rodzicielskiego czy urlopu wychowawczego)[4].

Natomiast w przypadku gdy rodzic nie skorzysta z opieki nad dziećmi zapewnionej przez szkołę[5], przysługuje mu dodatkowy zasiłek opiekuńczy. Inaczej kształtuje się przedmiotowe uprawnienie, jeśli rodzic skorzysta z opieki zapewnionej dzieciom przez szkołę, wówczas nie ma prawa do dodatkowego zasiłku opiekuńczego.

Mając powyższe na uwadze, prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego za okres od 9 do 29 listopada br., na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej[6], może być przyznane w sytuacji, gdy placówki oświatowe zostaną (zostały) zamknięte z powodów nieprzewidzianych m.in. z powodu epidemii koronawirusa. W szczególności, rozwiązanie to dotyczy rodziców i opiekunów prawnych dzieci, które nie ukończyły 8 lat.

Ubezpieczony wykonujący np. zawód lekarza może ubiegać się o prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego na zasadach i w trybie wskazanym powyżej - składając odpowiednie oświadczenie u swojego płatnika składek. Oświadczenie to jest jednocześnie wnioskiem o dodatkowy zasiłek opiekuńczy. Osoby prowadzące działalność pozarolniczą składają oświadczenie bezpośrednio w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Bez oświadczenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo płatnik składek nie wypłaci zasiłku.

[1] Na podstawie przepisu art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 1842, ze zm.) - zwanej dalej „specustawą”.