Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Jaki jest powód błyskawicznego umorzenia postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową Warszawa-Mokotów w sprawie możliwości popełnienia przestępstwa w związku z organizacją wyborów prezydenckich w stanie epidemii?
• Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do prokuratora rejonowego dla Warszawy-Mokotów Pawła Zielińskiego o wyjaśnienia.

Zgodnie z powszechnie dostępnymi informacjami 23 kwietnia 2020 r. prokurator Prokuratury Rejonowej Warszawa-Mokotów Ewa Wrzosek wszczęła śledztwo w związku z zawiadomieniem o możliwości popełnienia przestępstwa sprowadzenia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia wielu osób albo dla mienia w wielkich rozmiarach (art. 165 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny). Jeszcze tego samego dnia, jak poinformowała Polska Agencja Prasowa, podjęto decyzję o umorzeniu śledztwa. Podstawą umorzenia miało być stwierdzenie, że czynu nie popełniono, bo ostateczny termin wyborów jest nieznany i jest jeszcze przedmiotem prac legislacyjnych parlamentu.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się do Prokuratora Rejonowego o przedstawienie bardziej szczegółowych wyjaśnień o podstawach decyzji o umorzeniu postępowania oraz czynności przeprowadzonych w celu ustalenia okoliczności faktycznych sprawy. Wyjątkowo krótki sposób procedowania budzi bowiem szereg wątpliwości co do rzetelności przeprowadzonego przez prokuraturę postępowania. Wydaje się niemożliwe, by przeprowadzić odpowiednie czynności procesowe w tak krótkim czasie w tak ważnej sprawie.

Zgodnie z zasadą legalizmu wyrażoną w Kodeksie postępowania karnego, organ powołany do ścigania przestępstw jest obowiązany do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania przygotowawczego, a oskarżyciel publiczny także do wniesienia i popierania oskarżenia - o czyn ścigany z urzędu. Czyn taki stanowi niewątpliwie określone w art. 165 Kodeksu karnego przestępstwo, którego dotyczyło prowadzone postępowanie. Zwolnienie z ustawowego obowiązku ścigania jest przy tym możliwe jedynie poprzez wyczerpujące wykazanie, że znamiona przestępstwa nie zostały wypełnione przez określony czyn, a odniesienie się jedynie do treści zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa złożonego przez obywatela pozostaje w sprzeczności ze wskazaną już zasadą działania organu ścigania z urzędu.

Podanie rzetelnej podstawy umorzenia śledztwa w niniejszej sprawie jest konieczne nie tylko z uwagi na wymóg, o którym mowa w art. 2 § 2 Kodeksu postępowania karnego: „Podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne”, ale także społeczna doniosłość problemu organizacji nadchodzących wyborów prezydenckich, który jest obecnie szeroko dyskutowany.

Nie ulega wątpliwości, że, w związku z przygotowaniami prowadzonymi przez niektóre organy władzy publicznej, zagrożenie dla zdrowia i życia na wielką skalę jest realne, na co wskazują liczne opinie środowisk naukowych i medycznych, w tym „Opinia w sprawie ustawy o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r.” przedstawiona Marszałkowi Senatu 21 kwietnia 2020 r. przez Zarząd Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych.

Rzecznik Praw Obywatelskich pragnie ponadto zauważyć, że zgodnie z art. 168 Kodeksu karnego, karze podlega także sam czyn polegający na przygotowaniu do popełnienia tego przestępstwa określonego w art. 165 § 1. Zgodnie z art. 16 Kodeksu karnego karalność przygotowania do przestępstwa ma miejsce jedynie w przypadkach przewidzianych w ustawie na zasadzie wyjątku. Decyzja ustawodawcy o objęciu karalnością przygotowania do przestępstwa sprowadzenia niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób albo dla mienia w wielkich rozmiarach poprzez spowodowanie zagrożenia epidemiologicznego świadczy więc o tym, że dobro publiczne w postaci zdrowia publicznego ma na gruncie prawa karnego bardzo dużą wartość i, co za tym idzie, jego ochrona w ramach rzetelnie przeprowadzonego postępowania karnego jest obowiązkiem organów ścigania związanym z realizacją bardzo istotnego interesu publicznego. Rzecznik pragnie zaapelować tym samym o poważne potraktowanie zagrożenia epidemiologicznego istniejącego obecnie w związku z pandemią wirusa SARS-CoV-2, której przeciwdziałanie jest obowiązkiem wszystkich organów władz RP.

VII.602.85.2020