Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Świadczenia przyznawane na mocy tarczy antykryzysowej nie podlegają egzekucji
• Komornicy są uczulani przez samorząd zawodowy na konieczność uwzględnienia tych wyłączeń
• Dokonując jednak zajęcia rachunku bankowego dłużnika, komornik sądowy nie ma i nie może mieć wiedzy o pochodzeniu zajętych środków – podkreśla Krajowa Rada Komornicza
• Wskazuje, że to bank prowadzący rachunek dłużnika winien wyłączyć środki nie podlegające zajęciu i poinformować o tym komornika

Media informują o zajmowaniu przez komorników sądowych nie podlegających egzekucji świadczeń przyznawanych na podstawie ustawy „kowidowej” z 2 marca 2020 r.

Rzecznik Praw Obywatelskich spytał 10 czerwca 2020 r. Krajową Radę Komorniczą o tę sprawę.    

Odpowiedź  Krajowej Rady Komorniczej    

- Pragnę zapewnić, że komornicy sądowi dokonują czynności egzekucyjnych zgodnie  z przepisami prawa i z najwyższą starannością. Problematyka zajęć świadczeń przyznawanych w związku z tzw. tarczą antykryzysową jest tematem skrupulatnie analizowanym i badanym przez komorników sądowych i samorząd komorniczy – odpisał prezes KRK Rafał Łyszczek. W szczególności komornicy są uczulani przez samorząd na konieczność uwzględnienia wyłączeń spod egzekucji dokonanych wskazaną wyżej ustawą.  

Zgodnie z ustawą z 4 lipca 2019 r. o systemie instytucji rozwoju środki pochodzące  z udzielonego przedsiębiorcom wsparcia finansowego nie podlegają egzekucji sądowej  ani administracyjnej (chyba że egzekwowana wierzytelność powstała w związku z naruszeniem zasad, na których udzielono  takiego wsparcia). Środki te, w razie  ich przekazania na rachunek bankowy są wolne od zajęcia  na podstawie tytułu wykonawczego.

Analogiczne rozwiązanie prawne przewidziano ustawie z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Wskazano, że „ze świadczenia postojowego nie dokonuje się potrąceń i egzekucji”.   

Należy jednak zauważyć, że dokonując zajęcia rachunku bankowego dłużnika komornik sądowy nie ma i nie może mieć wiedzy na temat pochodzenia środków znajdujących się  na rachunku bankowym.

Zgodnie bowiem z art. 889 § 1 k.p.c. w celu dokonania egzekucji z wierzytelności z rachunku bankowego komornik ogólnej właściwości dłużnika:

1. przesyła  do banku, w którym dłużnik posiada rachunek, zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej dłużnika pochodzącej z rachunku bankowego do wysokości należności będącej przedmiotem egzekucji wraz z kosztami egzekucyjnymi i wzywa bank, aby nie dokonywał wypłat z rachunku  bez zgody komornika do wysokości zajętej wierzytelności albo zawiadomił komornika w terminie siedmiu dni o przeszkodzie do przekazania zajętej kwoty; zawiadomienie jest skuteczne także  w przypadku niewskazania rachunku bankowego;

2. zawiadamia dłużnika o zajęciu jego wierzytelności z rachunku bankowego, doręczając mu odpis zawiadomienia skierowanego  do banku, o zakazie wypłat z rachunku bankowego.

Tym samym to bank prowadzący rachunek bankowy dłużnika, dokonując realizacji zajęcia, winien wyłączyć środki dłużnika nie podlegające zajęciu i poinformować komornika o przeszkodzie do przekazania określonych środków znajdujących się na rachunku.

Ustawodawca przewidział zwolnienia spod zajęcia, lecz nie wyposażył komorników sądowych w odpowiednie instrumenty pozwalające na ocenę zasadności i zakresu dopuszczalnego zajęcia rachunku bankowego.

W tym stanie obarczanie komorników odpowiedzialnością za powstałą sytuację oraz zarzucanie im działania niezgodnego z prawem nie znajduje uzasadnienia i jest krzywdzące.

Należy też zauważyć, że pomimo trwającej epidemii i podjęcia przez ustawodawcę środków zaradczych dla przedsiębiorców, postępowania egzekucyjne nadal się toczą i komornicy sądowi nadal są obowiązani wykonywać tytuły wykonawcze i dążyć do zaspokojenia wierzyciela zgodnie  z treścią tytułu wykonawczego.

Innymi słowy w stosunku do dłużnika nie mogą być zaprzestane czynności egzekucyjne z uwagi na sytuację kryzysową, gdyż naruszałoby to słuszny interes wierzycieli, którzy często również znajdują się w ciężkiej sytuacji i oczekują od dłużnika spełnienia przyznanego im orzeczeniem sądu świadczenia.  

Tym samym, konieczne jest uwzględnienie interesów obu stron postępowania egzekucyjnego oraz właściwe stosowanie przepisów prawa przez wszystkie podmioty uczestniczące w czynnościach egzekucyjnych, tj. również przez banki będące dłużnikami zajętej wierzytelności.    

Krajowa Rada Komornicza nie dysponuje informacjami o liczbie skarg przedsiębiorców dotyczących tego problemu.

V.7100.63.2020