Biuletyn Informacji Publicznej RPO

- Mamy miejsca w Polsce, gdzie świetnie rozwija się ekonomia społeczna, ale niestety ma to wciąż charakter wyspowy. Gdy jeździmy na spotkania regionalne, to odwiedzamy np. dobrze działające spółdzielnie socjalne. Ale nie wszędzie znajdzie się taki lokalny lider, który będzie chciał aktywnie działać. Właśnie dlatego państwo nie powinno czekać, aż taka osoba się pojawi, tylko samo musi tworzyć warunki, by wzmacniać określone procesy społeczne. Takim sposobem są klauzule społeczne – mówił rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar otwierając konferencję, o tym jak promować takie klauzule w zamówieniach publicznych i jak upowszechnić wiedzę o tym, dlaczego warto wykorzystywać aspekty społeczne w zamówieniach.

Rzecznik zwracał uwagę, że promując takie rozwiązania wzmacniamy te osoby i organizacje, które nie są wystarczająco konkurencyjne na wolnym rynku. W ten sposób wspierane są np. osoby z niepełnosprawnościami, osoby w kryzysie bezdomności, czy byli wychowankowie młodzieżowych ośrodków wychowawczych. Adam Bodnar podkreślił, że zdecydowanie lepiej jest zaaktywizować te osoby zawodowo, wzmacniać ich samodzielność, niż ograniczać się tylko do wydawania zasiłków.

Zdaniem RPO, bardzo ważna jest też zmiana mentalności społeczeństwa i urzędników. – Powinniśmy myśleć, o tym, że każdy z nas może być tą cegiełką, która buduje kapitał społeczny – podkreślał Adam Bodnar.

Wiceprezes Urzędu Zamówień Publicznych Hubert Nowak wskazywał, że UZP robi wiele, by upowszechniać stosowanie klauzul społecznych. Przyznał, że cieszyć powinien fakt, że istnieją nie tylko fakultatywne klauzule, ale również te, które muszą być stosowane obligatoryjnie. Podkreślał również, że jeszcze przed zmianą przepisów zdarzały się samorządy, które w swoich wewnętrznych przepisach stosowały klauzule społeczne. Przykładem może być m.st. Warszawa.

Decydując o wyborze najkorzystniejszej oferty finansowanej ze środków publicznych urzędnik często szuka takich kryteriów, które łatwo zmierzyć i ocenić. Takim kryterium jest cena proponowana przez oferenta. Jednak przepisy pozwalają na promowanie aspektów prospołecznych.

Biuro RPO korzysta z nich od dawna i wie, że nie prowadzi to wcale do mniejszej precyzji w postępowaniach przetargowych. Wymagamy więc np. by oferenci zatrudniali pracowników na umowy o pracę. Zapraszamy często do składania ofert spółdzielnie socjalne (czyli przedsiębiorstwa nastawione nie na zysk, a na dobro pracowników z grup marginalizowanych, z niepełnosprawnościami).

Dlaczego tak robimy? Bo rozumiemy, że instytucja publiczna nie powinna się kierować wąsko pojętym kryterium czystej korzyści finansowej. Bo taka korzyść jest pozorna. To prawda, że zatrudnianie ludzi na umowę-zlecenie pozwala oferentowi zaproponować niższą cenę, ale jednocześnie sprawia, że ludzie nie mają poczucia stabilności zatrudnienia, nie czują, że ich praca jest ważna i  doceniana. A to poważny koszt społeczny.

Przykłady zamówień BRPO

• Ochrona BRPO i usługi sprzątania w Biurze – oferenci musza zatrudniać pracowników na umowę o pracę
• Usługa tłumaczenie migowe – dopuszczamy wyłącznie tych wykonawców, u których ponad 50 proc. zatrudnionych to osoby z niepełnosprawnością
• Nawet skromny poczęstunek na konferencji powstał w wyniku zamówienia skierowanego wyłącznie do podmiotów ekonomii społecznej

Program konferencji

10:00- 10:25 - Otwarcie:

Adam Bodnar, rzecznik praw obywatelskich

Hubert Nowak, wiceprezes Urzędu Zamówień Publicznych

10:25-10:45 

Zalecenia Rady Ministrów rola w upowszechnianiu stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych; Karol Szmaj, dyrektor Centrum Oceny Administracji w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów

10:45-11:10

Klauzule społeczne w zamówieniach publicznych

– podstawy prawne, skala i zakres stosowania; Katarzyna Ołdak-Bułanowska, starsza specjalistka, Departament Unii Europejskiej i Współpracy Międzynarodowej w Urzędzie Zamówień Publicznych

11:10-11:25

Wnioski z dotychczasowych doświadczeń w stosowaniu klauzul społecznych; Tomasz Schimanek, ekspert ds. organizacji pozarządowych i programów społecznych

11:25-13:00

Praktyka stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych: wystąpienia i prezentacje

• przykłady wykorzystania klauzul społecznych oraz korzyści i kosztów związanych z ich stosowaniem; Tomasz Pactwa, dyrektor Biura Pomocy i Projektów Społecznych Urzędu m.st. Warszawy;
• przykłady wykorzystania klauzul społecznych oraz korzyści i kosztów związanych z ich stosowaniem; Piotr Nagraba, naczelnik Wydziału Procesów Zakupowych Biura Logistyki Ministerstwa Finansów;
• przykłady wykorzystania klauzul społecznych oraz korzyści i kosztów związanych z ich stosowaniem; Mateusz Saczywko, naczelnik Wydziału Zamówień Publicznych Biura Rzecznika Praw Obywatelskich;
• czy klauzule społeczne są skutecznym instrumentem wspierającym integrację osób zagrożonych marginalizacją społeczną; wystąpienie przedstawiciela Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ;
• bariery w stosowaniu klauzul społecznych; wystąpienie przedstawiciela Głównego Urzędu Statystycznego (do potwierdzenia);
• dyskusja na temat przedstawionych kwestii oraz innych praktycznych aspektów stosowania klauzul społecznych

13:15-14:15

Dyskusja: jak upowszechniać stosowanie klauzul społecznych – propozycje rozwiązań w sferze legislacji i praktyki stosowania klauzul społecznych, komentarz do dyskusji:

Joanna Sauter-Kunach, dyrektorka   Departamentu Doskonalenia Regulacji Gospodarczych w Ministerstwie Rozwoju oraz Magdalena Olejarz, dyrektorka  Departamentu Unii Europejskiej i Współpracy Międzynarodowej w Urzędzie Zamówień Publicznych