Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Sposobem na szacowanie ciemnej liczby przestępstw z nienawiści, czyli skali i powodów niezgłaszania takich przestępstw organom ścigania, są badania ankietowe, w czasie których uczestnicy opisują swoje doświadczenia w zetknięciu z tego rodzaju przestępczością, a następnie typują do podobnej ankiety inne osoby z tej samej społeczności. Dzięki temu ankietowani sami odtwarzają istniejące sieci społeczne. Wszystkim zadawane są pytania o to, czy doświadczali przestępstw z nienawiści, czy zgłaszali je policji, a jeżeli nie, to dlaczego.   

– W ten sposób mogliśmy zebrać dane w żaden inny sposób niedostępne – mówi zastępczyni RPO Hanna Machińska.

- Badania pokazały skalę underreportingu przestępstw z nienawiści –dodaje Katarzyna Gardapkhadze, pierwsza zastępczyni dyrektora warszawskiego Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie ODIHR/OBWE.

Prawnicy i aktywiści społeczni działający na rzecz praw człowieka mogli się dowiedzieć na seminarium w Biurze RPO, jak stosować tę metodę mierzenia skali przestępstw motywowanych nienawiścią i uprzedzeniami. Wiadomo bowiem, że tradycyjne  metody – analizowanie zgłoszeń tych przestępstw na policji i prokuraturze są zawodne. Jak bowiem pokazały badania, członkowie mniejszościowych grup społecznych narażonych na mowę nienawiści i przestępstwa z nienawiści, niechętnie proszą o pomoc przedstawicieli państwa.

Seminarium i badanie jest częścią projektu OBWE „Building a Comprehensive Criminal Justice Response to Hate Crime”.  Jego pilotaż przeprowadzono w Polsce. Dotyczył raportowania przestępstw z nienawiści popełnianych wobec muzułmanów, migrantów z Afryki subsaharyjskiej i obywateli Ukrainy.

Rzeczywista skala przestępstw z nienawiści w Polsce wobec Ukraińców, migrantów z państw muzułmańskich i z Afryki Subsaharyjskiej jest bardzo niedoszacowana; tylko 5%  jest zgłaszane policji – wskazują badania Biura RPO i biura ODIHR/OBWE. Ich wyniki zaaprezentowano podczas seminarium 27 czerwca 2018 r. w siedzibie RPO

Wynika z nich np., że w woj. małopolskim w latach 2016-2017 popełniono 44 tys. przestępstw z nienawiści wobec społeczności ukraińskiej – tymczasem prowadzono tam tylko 18 postępowań karnych w tych sprawach. W woj. mazowieckim było zaś 31 postępowań w odniesieniu do ofiar przestępstw z krajów muzułmańskich - badania wykazują zaś, że doszło tam do 4300 takich czynów. Ofiary tych przestępstw zmieniają codzienne nawyki - rezygnują z publicznego używania jęz. ukraińskiego; muzułmanie unikają ubiorów kojarzących się z ich religią, a migranci z Afryki Subsaharyjskiej próbują wręcz ukrywać kolor skóry.