Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Czy z mową nienawiści należy się pogodzić? Czy można okiełznać to zjawisko? I dokąd nas ono zaprowadzi?
• Próbą odpowiedzi będzie cykl wykładów organizowany przez Rzecznika Praw Obywatelskich i Collegium Civitas o hejcie jako współczesnym języku komunikacji
• Wszystkie wykłady są otwarte dla słuchaczy spoza uczelni

Pierwszy wykład 9 marca 2019 r. wygłosił w Collegium Civitas prof. Rafał Pankowski, współzałożyciel Stowarzyszenia „Nigdy więcej” i koordynator Centrum Monitorowania Rasizmu w Europie Wschodniej. W uznaniu jego zasług dla badania rasizmu i licznych akcji społecznych, w 2017 r. został on wyróżniony odznaką honorową RPO „Za zasługi dla ochrony praw człowieka”.

W swoim wykładzie wprowadzającym prof. Pankowski przedstawił tło historyczne zjawiska, w tym przykłady konsekwencji mowy nienawiści w historii Polski i świata. Zaprezentował znaczenie poszczególnych symboli, którymi posługują się dziś środowiska skrajne oraz ich motywacje. Zarysował też współczesne badania nt. antysemityzmu, islamofobii, ksenofobii i homofobii.

Cel wykładów

Mowa nienawiści, powszechnie zwana „hejtem”, spowszedniała, stała się wręcz powszechnym językiem komunikacji. Jest codziennością polskich szkół, narzędziem walki politycznej, instrumentem stosunków międzynarodowych. Mowa nienawiści przestała być wyróżnikiem organizacji neonazistowskich. Dziś hejtują nastolatki, dziennikarze, przedstawiciele najwyższych władz. Ofiarą hejtu może być cudzoziemiec o ciemnej karnacji, działacz społeczny, powszechnie szanowany aktor lub polityk. Czy z hejtem należy się pogodzić? Czy można okiełznać to zjawisko? I wreszcie, dokąd nas ono zaprowadzi?

Próbą odpowiedzi na te pytania jest cykl wykładów organizowany w ramach programu studiów dla studentów i słuchaczy Collegium Civitas jako przedmiot fakultatywny. Prowadzący wykłady są dobierani z uwzględnieniem wiedzy i kompetencji w poszczególnych obszarach przez RPO i Collegium Civitas.

Kolejne wykłady będą poświęcone poszczególnym obszarom problemu. W ich ramach będą się też odbywać warsztaty pozwalające na aktywizację słuchaczy. Będzie można analizować  konkretne sytuacje z życia, debatować na temat kwestii szczegółowych, ćwiczyć w podgrupach.

Formą zaliczenia przedmiotu dla studentów jest esej na wybrany temat związany z mową nienawiści/hejtem.

Tematy wykładów 

1. Mowa nienawiści. Jak to się zaczęło? Dokąd doprowadziło?
2. Mowa nienawiści wobec grup mniejszościowych (skala zjawiska w Polsce i na świecie, ciemna liczba przestępstw z nienawiści, aspekty prawnokarne, rekomendacje organizacji międzynarodowych, działalność prokuratury, orzecznictwo sądów krajowych i międzynarodowych, postulaty legislacyjne).

3. Mowa nienawiści/hejt – aspekty psychologiczne (Skutki mowy nienawiści, sytuacja ofiar, syndrom PTSD, wyniki aktualnych badań; sytuacja sprawców - motywacja, zapobieganie, zwalczanie)

4. Mowa nienawiści/hejt w Internecie (Przyczyny i skala zjawiska, hejt na forach internetowych – strategie zapobiegania i zwalczania, rola i odpowiedzialność administratorów stron internetowych, środki prawne, wnioski legislacyjne (tzw. ślepy pozew), anonimowość w sieci, mowa nienawiści a wolność słowa,  blokowanie profili na portalach społecznościowych)

5. Mowa nienawiści/hejt jako wyzwanie polskich szkół (Hejt wśród uczniów i młodzieży, dokuczanie, wyzywanie, przemoc psychiczna i fizyczna, rola nauczycieli i rodziców, edukacja antydyskryminacyjna a podstawa programowa, rekomendacje organów międzynarodowych, strategie przeciwdziałania)

6. Mowa nienawiści/hejt w mediach i reklamie (Przyczyny i skala zjawiska, przykłady złych i dobrych praktyk, rola organów publicznych oraz społecznych stowarzyszeń/zrzeszeń, strategie przeciwdziałania)

7. Mowa nienawiści/hejt w grach komputerowych (Przykłady złych i dobrych praktyk, rola organów publicznych oraz społecznych stowarzyszeń/zrzeszeń, rola rodziców, strategie przeciwdziałania)

8. Mowa nienawiści/hejt w sporcie (Przyczyny i skala zjawiska, regulacje krajowe i międzynarodowe, rekomendacje organów międzynarodowych, przykłady złych i dobrych praktyk, strategie przeciwdziałania)

9. Hejt jako narzędzie gry politycznej (Przyczyny i skala zjawiska, hejt jako narzędzie kampanii politycznych, przykłady złych i dobrych praktyk, rola organów publicznych, w tym sejmowej Komisji Etyki Poselskiej.

10. Mowa nienawiści/hejt a polityka międzynarodowa (Hejt jako narzędzie polityki międzynarodowej, przykłady dobrych i złych praktyk, hejt a polityka historyczna Polski – sprawa nowelizacji ustawy o IPN i konsekwencje międzynarodowe, przykłady ze świata)