Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Policja kilka razy ukarała kilkusetzłotowymi mandatami osobę chorującą psychicznie, m.in. za zakłócenie spokoju lub porządku publicznego
• Tymczasem zgodnie z prawem nie popełnia wykroczenia, kto z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie może rozpoznać znaczenia czynu lub pokierować swym postępowaniem
• Po kolejnych wnioskach Rzecznika Praw Obywatelskich sąd uchyla nakładane mandaty 

Do Biura RPO wpłynął wniosek obywatelki o pomoc w wycofaniu egzekucji 300 zł grzywny,  nałożonej policyjnym mandatem w 2016 r. na jej brata. 

Leczy się on psychiatrycznie, wymaga stałej opieki, utrzymuje się z niskiej renty; nie jest zdolny do pracy. Według opinii lekarskiej nie rozumie treści dokumentów i nie potrafi samodzielnie podjąć decyzji z należytym rozeznaniem. 

Mandat wystawiono na podstawie z art. 51 Kodeksu wykroczeń, który przewiduje karę aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny dla tego, kto krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem zakłóca spokój, porządek publiczny, spoczynek nocny albo wywołuje zgorszenie w miejscu publicznym.  

Rzecznik zwrócił się do właściwej komendy o wyjaśnienia, załączając kopię wniosku i dokumentacji medycznej. Wskazał, że  art. 17 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia głosi: ,,Nie popełnia wykroczenia, kto z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem”.

Prawomocny mandat karny podlega uchyleniu, jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie albo na osobę, która popełniła czyn zabroniony przed ukończeniem 17 lat, albo gdy ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia wykroczenia z przyczyn, o których mowa w art. 15-17 Kodeksu. 

W czerwcu 2022 r. komendant rejonowy odpisał, że po analizie sprawy złożył wniosek do Sądu Rejonowego o uchylenie prawomocnego mandatu oraz o zwrot pobranych pieniędzy. 28 czerwca 2022 r. sąd uchylił mandat.

Tymczasem w październiku 2022 r. wnioskodawczyni poinformowała RPO o kolejnych mandatach nakładanych na brata. Dowiedziała się o tym w Urzędzie Skarbowym w związku z działaniami ws. zwrotu pieniędzy.

Biuro RPO po raz kolejny wystąpiło do US i KRP. Po odpowiedziach zwróciło się do właściwych jednostek policji o skierowanie wniosków do sądów o uchylenie niesłusznie wystawionych mandatów.

W konsekwencji tych działań RPO 7 grudnia 2022 r. Sąd Rejonowy  uchylił prawomocny  mandat nałożony 26 maja 2022 r.

Aktualnie trwają czynności BRPO w celu wyeliminowania wszystkich mandatów niesłusznie wystawionych tej osobie. M.in. w październiku 2022 r. Biuro RPO zwróciło się do Policji o rozważenie wystąpienia do sądu o uchylenie 500-złotowego mandatu z 18 lipca 2022 r. Wobec braku odpowiedzi, w początkach stycznia 2023 r. ponowiono ten wniosek.

II.519.529.2019