Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Eksperci BRPO odpowiadają na pytania pod bezpłatnym telefonem 800 676 676. Podejmują też interwencje i wyjaśniają sytuacje sporne i wątpliwe. O tym można przeczytać tu: INTERWENCJE RPO W SPRAWIE KORONAWIRUSA

Nie zostałam wpuszczona na zakupy do sklepu z powodu braku rękawiczek jednorazowych, a takowych nie mam. Chciałaby kupić takie rękawiczki w sklepie jednakże, aby wejść do sklepu potrzeba mieć założone rękawiczki.

Obowiązek używania podczas robienia zakupów rękawiczek jednorazowych został wprowadzony z dniem 1 kwietnia br. rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U.2020.566)

Do zapewnienia rękawiczek jednorazowych zostali zobowiązani zarządzający obiektami handlowymi.

(podstawa prawna: § 6 i 7 rozporządzenia RM z dnia 31.III.2020r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów….)

Rzecznik Praw Obywatelskich  wie, że przepisach jest luka i prosił już Premiera o ich korektę

Osoby starsze powinny robić zakupy rano „bo i tak wcześnie wstają”. Przepis o godzinach 10-12 dla seniorów są złe

Osoby starsze mogą robić zakupy w godzinach otwarcia sklepów. Godziny 10-12 są specjalnie dla nich – to młodsi nie powinni wtedy robić zakupów

Intencją rządu, ujętą w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U.2020.Poz.566) jest zapewnienie udogodnień dla osób starszych, a nie ograniczenie ich praw co do wyboru godzin zakupów. Tym samym to do osoby starszej należy decyzja czy zechce skorzystać z gwarantowanych w tym rozporządzeniu uprawnień. Jednocześnie należy podkreślić, że oprócz możliwości robienia zakupów przez osoby starsze w godzinach 10-12, pozostałe zasady dotyczą wszystkich osób. 

Zasady te są wskazane w § 9 ust. 5-7 w/w rozporządzenia:

5. W okresie od dnia 1 kwietnia 2020 r. do dnia 11 kwietnia 2020 r. może przebywać w obiektach handlowych lub usługowych, o których mowa w § 8 ust. 2 pkt 1 i 2, oraz w placówkach handlowych w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz. U. z 2019 r. poz. 466), w tym samym czasie, nie więcej niż:

1) 3 osoby na jedno stanowisko kasowe, z tym że w godzinach 10.00 – 12.00 mogą to być wyłącznie osoby powyżej 65. roku życia,

2) 3 osoby na jedno miejsce prowadzenia sprzedaży – w przypadku handlu na straganie lub targowisku – z wyłączeniem osób stanowiących obsługę tych obiektów, placówek, targowisk oraz straganów.

6. W okresie od dnia 1 kwietnia 2020 r. do dnia 11 kwietnia 2020 r. osoby, o których mowa w ust. 5 pkt 1 i 2, są obowiązane nosić podczas zakupu towarów lub usług rękawiczki jednorazowe.

7. W okresie od dnia 2 kwietnia 2020 r. do dnia 11 kwietnia 2020 r.:

1) obiekty handlowe lub usługowe, o których mowa w § 8 ust. 2 pkt 1 i 2, placówki handlowe w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni, oraz zarządzający targowiskami (straganami) są obowiązani zapewnić rękawiczki jednorazowe lub środki do dezynfekcji rąk;

2) obiekty handlowe lub usługowe, o których mowa w § 8 ust. 2 pkt 1 i 2, oraz placówki handlowe w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni, są obowiązani dokonywać po każdym kliencie dezynfekcji stanowiska obsługi lub stanowiska kasowego.

Jestem kierownikiem zmiany w jednym z supermarketów i odpowiedam za weryfikowanie przy wejściu osób w godz. 10-12 (co do wieku 65+). W jaki sposób ma weryfikować ten wiek pracownik sklepu, który nie jest ochroniarzem – czy wystarczy oświadczenie ustne, czy trzeba prosić o dowód osobisty? Prośba o wytyczne, bo klienci się skarżą, a pracownicy boją się odpowiedzialności.

Niestety, takich przepisów i wytycznych nie ma.

Ograniczenia dotyczące organizacji handlu, w tym wyznaczenie godzin zakupów dla osób po 65. roku życia wynika z Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1.04.2020 zmieniającego rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych, ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z występowaniem stanu epidemii.

Do tego aktu prawnego nie są wydane dodatkowe akty wykonawcze. Jednocześnie ani to rozporządzenie ani Ustawa z dnia 2 marca 2020 r.  o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych nie zwiększyła uprawnień dla kierowników obiektów handlowych ani pracowników sklepów, z których wynikałaby możliwość legitymowania klientów.

Jednym słowem brak jest przepisów uprawniających do weryfikowania w takim przypadku wieku klientów, jak np. w przypadku sprzedaży wyrobów alkoholowych, czy tytoniowych. Kwestia ta jest przedmiotem wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich.

2 kwietnia RPO zwrócił uwagę na ten problem rządowi

Pani sprzedaje kwiaty na targowisku, pyta czy może dalej prowadzić taką działalność ?

Sprzedaż towarów na targowiskach nie została ograniczona. Jedynym ograniczeniem dotyczącym takiej sytuacji jest liczba osób które jednocześnie mogą tam przebywać. Ustawodawca dopuścił, aby było to maksymalnie 3 osoby na jedno stanowisko targowe. Należy zachować również inne środki ostrożności ale dotyczą one osób kupujących.

Czy osoba poniżej 18 r. ż. może wyprowadzić psa na spacer.

Nie, nie może.

Zgodnie regulacjami zawartymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U.2020.Poz.566) osoba poniżej 18. roku życia samodzielnie nie może przemieszczać się i tym samym bez opieki osoby dorosłej nie może, bez naruszenia obowiązujących przepisów, wyprowadzić psa na spacer.

Szczegółowo uregulowano tę kwestię w rozdziale 8  tego rozporządzenia „Nakaz określonego sposobu przemieszczania się”:

§ 18. 1. W okresie, o którym mowa w § 2 ust. 1, w przypadku gdy przemieszczanie się następuje:

1) pieszo – jednocześnie mogą się poruszać osoby w odległości nie mniejszej niż 2 m od siebie, chyba że zachowanie tej odległości nie jest możliwe ze względu na opiekę nad:

a) dzieckiem do ukończenia 13. roku życia,

b) osobą z orzeczeniem o niepełnosprawności lub osobą z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, lub osobą, która ze względu na stan zdrowia nie może poruszać się samodzielnie;

2. W okresie od dnia 1 kwietnia 2020 r. do dnia 11 kwietnia 2020 r. przemieszczanie się osoby do ukończenia 18. roku życia jest możliwe wyłącznie pod opieką osoby sprawującej władzę rodzicielską, opiekuna prawnego albo innej osoby dorosłej.

Pan skarży się na treść smsa od nadawcy „Kwarantanna”. Wg smsa ma on obowiązek zainstalowania na swoim smartfonie aplikacji. Uważa, że to bezprawne, bo nie musi ani korzystać z internetu, ani z telefonu komórkowego.

Kwestie zasad i obowiązku zainstalowania aplikacji na telefonach komórkowych, służącej kontroli przestrzegania kwarantanny, reguluje ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.

Zgodnie z art. 7e. ustawy:

Osoba podlegająca obowiązkowej kwarantannie w związku z podejrzeniem zakażenia wirusem SARS-CoV-2 instaluje na swoim urządzeniu mobilnym udostępnione przez ministra właściwego do spraw informatyzacji oprogramowanie służące do potwierdzania realizacji obowiązku przestrzegania kwarantanny oraz używa go do potwierdzania realizacji tego obowiązku. W związku  z tym  instalacja jest obligatoryjna (ust. 1).

Obowiązek zainstalowania i używania oprogramowania, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy osoby z dysfunkcją wzroku (niewidzącej lub niedowidzącej), osoby, która złożyła oświadczenie, że nie jest abonentem lub użytkownikiem sieci telekomunikacyjnej lub nie posiada urządzenia mobilnego umożliwiającego zainstalowanie tego oprogramowania (ust. 2).

Należy pamiętać, że oświadczenie, o którym mowa w ust. 2, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenie zamieszcza w nim klauzulę następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia (ust.3).

Czy należy się pomoc od państwa, jeżeli pracodawca nie przedłużył umowy o pracę, zawartej na czas określony ?

Nowe regulacje „antykryzysowe” nie wprowadziły nowych zasad w przypadku zakończenia umowy z uwagi na upływ okresu na jaki została zawarta. Trzeba się w  takiej sytuacji zarejestrować w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna. Można to zrobić drogą elektroniczną, a jest to podstawa do ustalenia prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Prawo do zasiłku ustalane jest na podstawie art. 71 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Jaka jest pomoc dla zakładów fryzjerskich, w związku z ich zamknięciem?  

Na podstawie ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw osoba prowadząca np. Zakład Fryzjerski może się starać o następującą pomoc:

• dofinansowanie do pensji pracowników, przewidywane na trzy miesiące, jeśli spadek obrotów będzie przynajmniej 15 % w stosunku do dwóch kolejnych miesięcy po 01.01.2020 r. Wniosek o dofinansowanie składa się do Dyrektora Wojewódzkiego Urzędu Pracy;
• „postojowe” – przysługuje firmom, które w związku z sytuacją epidemiologiczną nie prowadzą działalności, pracownik otrzyma 50% dotychczasowego wynagrodzenia, ale nie mniej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, świadczenie to wypłaca Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
• samozatrudnieni, osoby na umowie zlecenie i umowie o dzieło mogą się starać o jednorazową zapomogę  w wysokości 80% minimalnego wynagrodzenia, świadczenie wypłaca ZUS;
• samozatrudnieni oraz mikrofirmy zatrudniające do 9 osób będą mogły nie płacić składek ZUS za trzy miesiące (marzec, kwiecień i maj 2020). Zwolnienie dotyczy składek za przedsiębiorcę oraz za zatrudnionych pracowników. Mikrofirma musi udowodnić spadek obrotów o 50 %;
• można się również starać o mikropożyczki w wysokości do 5000 oprocentowane 0,05 %.  Jeśli pracodawca utrzyma miejsca pracy przez 6 miesięcy pożyczka zostanie umorzona.

Czy możliwe jest otrzymanie świadczenia opiekuńczego z powodu zamknięcia szkoły integracyjnej, jeżeli dziecko ma ukończone 8 lat i posiada orzeczenie o niepełnosprawności?

Tak. Ustawa z dnia 2 marca 2020 r.  o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych w art. 1 wskazała, że w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, szkoły lub innej placówki, do której uczęszcza dziecko albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu  COVID-19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 roku życia albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy przez okres nie dłuższy niż 14 dni. Rada Ministrów może, w celu przeciwdziałania COVID-19, w drodze rozporządzenia , określić dłuższy okres pobierania tego zasiłku. 

Zawieszenie biegu terminów sądowych i co to oznacza ?

Z terminów pojawiających w postępowaniu przed sądem, czyli w sytuacji gdy strona dochodzi swoich spraw przed sądem, można wyodrębnić te procesowe, wynikające wprost z ustawy procesowej (kodeks postępowania cywilnego), a także sądowe, których wyznaczenie wynika z przepisów ustawy, ale o ich ustaleniu i długości decyduje sąd (przewodniczący składu). Nie da się wpływać na długość terminów procesowych ustalonych przez ustawę, strona może ew. wnosić do sądu o przywrócenie takiego terminu, o ile nie był on prekluzyjny (tj. nie podlegał przywróceniu). Natomiast termin sądowy ustalony przez sąd może zostać przezeń zmieniony na uzasadniony wniosek strony.

Podczas epidemii terminy sądowe i procesowe nie biegną, czyli zawiesza się ich bieg. Zgodnie z obecnym stanem prawnym „odwieszenie” biegu powinno nastąpić z dniem zakończenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.  - art. 15zzs.

Wstrzymanie rozpoczęcia i zawieszenie biegu terminów nie dotyczy wszystkich terminów sadowych i procesowych. Ustawa wymienia sprawy pilne, które będą w dalszym ciągu się toczyć np. w kwestii tymczasowego aresztowania i w tym sprawach terminy biegną w dalszym ciągu.

Najem pokoju/mieszkania przez studentkę. Ponieważ przebywa w domu rodzinnym, chciała wypowiedzieć umowę w krótszym okresie niż przewidziany w umowie. Wynajmujący nie wyraził zgody.

Zgodnie z zasadą swobody zawierania umów strony mogą kształtować postanowienia umowne zgodnie z ich wolą, swobodnie modyfikując normy dyspozytywne, nie naruszając jednak norm bezwzględnie obowiązujących. Raz zawarta umowa, np. najmu, może podlegać wielokrotnym modyfikacjom i to w różnych formach. Ważne jednak, aby na te zmiany wyrażały zgodę strony umowy. Jeśli wynajmujący wyraziłby zgodę na skrócenie terminu wypowiedzenia zgodnie z propozycją najemcy to oczywiście doszłoby do ważnego i skutecznego przekształcenia postanowienia umownego w tym zakresie. Brak takiej zgody niestety to blokuje. Ważne, aby najemca wypowiadający umowę najmu i chcący porozumieć się z wynajmującym co do skrócenia okresu wypowiedzenia dokładnie przeanalizował pierwotną i aktualnie brzmiącą umowę, ponieważ z treści umowy mogą wynikać szczególne podstawy do zmiany zasadniczego terminu wypowiedzenia.

W braku takich szczególnych postanowień umowy strona może ew. rozważyć powołanie się na klauzulę rebus sic stantibus wynikającą z art. 3571 Kodeksu cywilnego (to znaczy powołać się na zmianę okoliczności):

„§ 1. Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym”.