Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Pani Aleksandra została ukarana 500-złotową grzywną za to że w kwietniu 2020 r. w pewnej małej miejscowości po północy spotkała się ze znajomym i do tego nie miała maseczki.
• RPO składa w jej imieniu kasację do Sądu Najwyższego wskazując, że sąd ukarał panią Aleksandrę na podstawie wadliwych przepisów, czyli bez podstawy prawnej.
• AKTUALIZACJA: 11 czerwca SN uchylił zaskarzony wyrok i uniewinnił panią Aleksandrę.

Pani Aleksandra została obwiniona o to, że naruszyła zakaz wychodzenia z domu bez ważnej przyczyny (w kwietniu 2020 rządowe rozporządzenie zakazywało wychodzenia z domu z czterema wyjątkami: wyjścia do pracy, do kościoła, na wolontariat i w celu załatwienia ważnych potrzeb życiuwych), oraz że stała na ulicy bez maseczki.

RPO przypomina, że zakaz wychodzenia z domu rząd wydał bez podstawy prawnej. Wolność poruszania się jest wartością konstytucyjną i nie można jej zakazać ot tak, rozporządzeniem. Władze mają w sytuacjach szczególnych prawo do wprowadzania ograniczeń, ale nie można tego robić ogólnym zakazem z wyjątkami. Wprowadzenie precyzyjnych ograniczeń w poruszaniu się jest trudniejsze, ale tego wymaga się od władz w praworządnym państwie.

Jeśli zaś chodzi o karanie za brak maseczki, to przepisy, które stosował sąd w R. były wadliwe, bo aż do grudnia 2020 r. nie było podstaw prawnych do noszenia maseczek (należało to robić z rozsądku i troski o innych, a nie z powodu obowiązku prawnego). Do grudnia bowiem przepisy ustawy o chorobach zakaźnych u ludzi, na którą rząd powołał się w rozporządzeniu, pozwalały nakładać obowiązek noszenia maseczek na chorych i podejrzanych o zakażenie. Ale nie na wszystkich (warto pamiętać, że od maja 2020 r., a więc długo przed  II falą pandemii, RPO wskazywał na problem i alarmował, że bez zmiany przepisów obowiązku noszenia maseczek nie da się prawnie wyegzekwować).

Sprawa pani Aleksandry jest kolejną kasacją RPO w takich sprawach. RPO składa je w przekonaniu, że wyrok wydany w imieniu Rzeczypospolitej nie może opierać się na wadliwych przepisach. Sąd Najwyższy sukcesywnie rozpatryje te sprawy i zaskarżone wyroki uchyla.

II.511.340.2021