Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają wnioski wskazujące, że pomoc oferowana uchodźcom z Ukrainy z niepełnosprawnością słuchu jest dalece niewystarczająca
• Organizacje społeczne udzielające wsparcia uchodźcom, w tym z niepełnosprawnościami, mierzą się z wyzwaniami związanymi nie tylko z zapewnieniem dostępności komunikacyjno-informacyjnej uchodźcom z niepełnosprawnością słuchu, ale również ze znalezieniem dostępnych miejsc pobytu
• Zastępca RPO Valeri Vachev występuje do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w sprawie programu „Pomoc obywatelom Ukrainy z niepełnosprawnością”

28 lutego 2024 r. Rzecznik spytał Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, czy aktualnie głusi uchodźcy z Ukrainy mają możliwość skorzystania z tłumaczenia na ukraiński język migowy w kontaktach z podmiotami publicznymi, jakiego rodzaju podmioty świadczą takie usługi i w jakiej formie, a także o ewentualne planowane prace nad systemowym rozwiązaniem kwestii dostępności usług publicznych dla uchodźców z niepełnosprawnością słuchu.

W odpowiedzi Pełnomocnik przybliżył Rzecznikowi założenia programu „Pomoc obywatelom Ukrainy z niepełnosprawnością”, który w zamyśle ma umożliwiać uchodźcom z niepełnosprawnością uzyskanie potrzebnego wsparcia.

Jakkolwiek założenia Programu wskazują, że uchodźcy z niepełnosprawnościami mogą liczyć na wsparcie w szerokim zakresie, to do RPO wpływają wnioski, w których wskazuje się, że oferowana tej grupie uchodźców pomoc jest dalece niewystarczająca. W jednym z wniosków wskazano, że organizacje społeczne udzielające wsparcia uchodźcom (w tym uchodźcom z niepełnosprawnościami) mierzą się z wyzwaniami związanymi nie tylko z zapewnieniem dostępności komunikacyjno-informacyjnej uchodźcom z niepełnosprawnością słuchu, ale również ze znalezieniem dostępnych miejsc pobytu. 

Przedstawiciele wojewodów powołują się w tym zakresie na art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, z którego wprost nie wynika, by miejsca zakwaterowania miały być dostosowane do potrzeb uchodźców z niepełnosprawnościami. Zgodnie z uzyskanymi wyjaśnieniami, w ramach naboru pierwszego Modułu III Programu, organizacja ośrodków recepcyjnych dla uchodźców z niepełnosprawnościami i osób im towarzyszących została ograniczona do obszaru województwa lubelskiego lub podkarpackiego. Tymczasem wciąż wielu uchodźców udaje się do Warszawy m.in. z uwagi na możliwość wyrobienia dokumentów koniecznych do dalszej podróży. 

W odpowiedzi z 27 marca 2024 r. poinformowano również o prowadzonej przez PFRON infolinii w języku ukraińskim i adresie mailowym, które mają usprawniać kontakt z uchodźcami z niepełnosprawnościami korzystającymi lub chcącymi skorzystać ze wsparcia świadczonego w ramach środków PFRON, a także możliwości skorzystania z usługi wideotłumaczenia w Polskim Języku Migowym (PJM). Tymczasem można spodziewać się, że przynajmniej część osób zainteresowanych uzyskaniem wsparcia w ramach Programu będzie porozumiewać się w ukraińskim języku migowym, który znacząco różni się od Polskiego Języka Migowego.

Zastępca RPO Valeri Vachev spytał więc zastępcę Prezesa Zarządu ds. Programowych PFRON Dorotę Habich:

1. Jakie samorządy i na jakie działania uzyskały środki w ramach Modułu II programu „Pomoc obywatelom Ukrainy z niepełnosprawnością”, ilu uchodźców (oraz ich opiekunów) z nich skorzystało, a także jakie środki zostały przekazane na ten cel;
2. Ile organizacji pożytku publicznego i na jakie działania uzyskało środki w ramach Modułu III programu „Pomoc obywatelom Ukrainy z niepełnosprawnością” (z podziałem na poszczególne nabory), ilu uchodźców z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunów z nich skorzystało oraz jakie środki zostały przekazane na ten cel (w tym ile dostępnych miejsc w ośrodkach recepcyjnych oraz dostępnych miejsc pobytu zostało utworzonych w efekcie uzyskania środków w ramach Modułu II naboru pierwszego i drugiego Programu);
3. Z jakich względów zdecydowano o możliwości uzyskania dofinansowania do działalności punktów recepcyjnych w ramach Programu wyłącznie w dwóch przygranicznych województwach oraz czy wskazany wyżej Program zostanie zakończony 30 czerwca 2024 r., czy też po tej dacie wsparcie uchodźców z Ukrainy z niepełnosprawnością w dotychczasowym kształcie będzie kontynuowane.

ZRPO poprosił również o przeanalizowanie kwestii uruchomienia całodobowej usługi, dzięki której uchodźcy z niepełnosprawnością słuchu mieliby zapewnioną dostępność informacyjno-komunikacyjną nie tylko w kontaktach z PFRON, ale i z innymi podmiotami publicznymi.

XI.815.9.2024