Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Od lat nierozwiązany pozostaje problem definicji pojęcia "budowli" dla celów podatkowych
• Mimo wyroków Trybunału Konstytucyjnego, wskazujących na pilną potrzebę takiej autonomicznej definicji, przepisów nadal nie zmieniono  
• Efektem są piętrzące się w sądach spory przedsiębiorców z różnych branż z fiskusem o to, jakie obiekty mogą być uznawane za "budowle"
• Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje w tej sprawie u ministra finansów Andrzeja Domańskiego 

Od ponad dekady nierozwiązana pozostaje kwestia braku precyzyjnej definicji "budowli" dla opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Istotnym mankamentem ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (Upol) w tym zakresie jest odesłanie do przepisów prawa budowlanego. To przykład negatywnych skutków wadliwej legislacji - zarówno dla podatników, jak i organów podatkowych (np. gmin górniczych).

Mimo kolejnych wyroków Trybunału Konstytucyjnego i wielu wystąpień generalnych kolejnych Rzeczników Praw Obywatelskich, z apelami o pilne zmiany prawa, nie podjęto skutecznych działań naprawczych.

Resort finansów wskazywał, że zagadnienie jest bardzo skomplikowane, a zmiana definicji wymaga pogodzenia istotnych, rozbieżnych interesów podatników, w tym małych i średnich przedsiębiorstw oraz jednostek samorządu terytorialnego będących beneficjentami podatku od nieruchomości.

4 lipca 2023 r. zapadł kolejny wyrok TK, który stwierdził, że art. 1a ust. 1 pkt 2 Upol jest niezgodny z art. 84 i art. 217 Konstytucji. Jednocześnie Trybunał orzekł, że przepis ten utraci moc obowiązującą po 18 miesiącach od ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.

W uzasadnieniu wskazano, że takie odroczenie pozwoli ustawodawcy na przygotowanie i wprowadzenie nowej definicji legalnej "budowli" na potrzeby określenia przedmiotu podatku od nieruchomości, bez odwołań do ustaw spoza prawa podatkowego.  W ocenie TK prawodawca - wprowadzając nową definicję "budowli" w Upol, która nie odwoływałaby się do ustaw niepodatkowych - powinien również zmienić obowiązującą definicję legalną "budynku", odsyłającą do Prawa budowlanego.

Także w uzasadnieniu orzeczenia z 2023 r. ws. niekonstytucyjności opodatkowania garaży w budynkach wielomieszkaniowych TK potwierdził, że system definicji w Upol jest w dotychczasowym orzecznictwie i literaturze przedmiotu krytykowany, a problemy definicyjne nie zostały przez ustawodawcę rozwiązane.

Zdaniem TK pożądane byłoby, aby do dnia, kiedy nastąpi utrata mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów, czyli do końca 2024 r., ustawodawca dokonał stosownych modyfikacji w Upol. 

RPO podkreśla,  że brak właściwej definicji pojęcia "budowa" w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych jest rażącym przykładem nienależytej legislacji podatkowej. Wadliwość i niejednoznaczność definicji prowadzi do nierównego traktowania i braku przewidywalności w obszarze obowiązków podatkowych. Dlatego konieczne jest pilne podęcie prac legislacyjnych nad zmianą w tym zakresie.

Marcin Wiącek zwraca się do min. Andrzeja Domańskiego o informacje nt. stanu prac legislacyjnych oraz harmonogramu prac nad dostosowaniem Upol do wytycznych Trybunału Konstytucyjnego. W miarę możliwości prosi także o przedstawienie aktualnej koncepcji resortu co do zasadności przeprowadzenia systemowych zmian w opodatkowaniu nieruchomości.

V.511.185.2014