Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Obywatelowi odmówiono prawa do karty parkingowej osoby z niepełnosprawnością
• Powodem było niezamieszczenie w orzeczeniu o jego znacznym stopniu niepełnosprawności symboli: 04-O, 05-R lub 10-N, podczas gdy zawarto w nim maksymalną dopuszczalną liczbę trzech innych symboli przyczyn niepełnosprawności
• Rzecznik Praw Obywatelskich składa do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę kasacyjną na korzyść obywatela
• Powołuje się ponadto na wynikającą z Konstytucji dyrektywę udzielania pomocy osobom niepełnosprawnym w zakresie komunikacji społecznej

Marcin Wiącek zaskarżył wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który oddalił skargę obywatela  na odmowę wydania mu karty parkingowej przez Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Wnosi o uchylenie wyroku WSA i uwzględnienie skargi obywatela.

Zaskarżonemu wyrokowi RPO zarzucił, że został wydany:

• z naruszeniem przepisów prawa materialnego, tj. art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 23 października 2013 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (dalej jako „ustawa nowelizująca") w związku z § 32 ust. 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności w brzmieniu obowiązującym 16 września 2005 r. i w związku z art. 69 Konstytucji RP - poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że brak zamieszczenia w orzeczeniu o znacznym stopniu niepełnosprawności wydanym przed 1 lipca 2014 r. symboli: 04-O, 05-R lub 10-N w sytuacji, w której w orzeczeniu tym zawarto maksymalną dopuszczalną liczbę (trzy) innych symboli przyczyn niepełnosprawności powoduje automatyczny brak możliwości wydania karty parkingowej na podstawie tego orzeczenia, podczas gdy niezbędna jest indywidualna ocena, czy niezamieszczenie w orzeczeniu symboli 04-O, 05-R lub 10-N było wynikiem braku niepełnosprawności z tych przyczyn, czy jedynie brakiem możliwości zamieszczenia w orzeczeniu dodatkowych symboli przyczyn niepełnosprawności, a faktyczne przyczyny niepełnosprawności osoby legitymującej się orzeczeniem obejmują którąś z przyczyn oznaczonych tymi symbolami;
• z mającym wpływ na wynik sprawy naruszeniem przepisów postępowania, tj. z naruszeniem art. 146 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 6 ust. 2 ustawy nowelizującej w zwiazku z § 32 ust. 4 rozporządzenia i w związku z art. 69 Konstytucji RP - poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie skargi w sytuacji, gdy była ona usprawiedliwiona.

Historia sprawy 

WSA oddalił skargę obywatela na odmowę wydania karty. Wskazano, że skarżący legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności z 2005 r. W orzeczeniu tym wskazano na symbole przyczyn niepełnosprawności: 06-E, 01-U i 02-P oraz stwierdzono, że skarżący spełnia przesłanki warunkujące wydanie karty. 

Podstawą oddalenia skargi był art. 6 ust. 2 ustawy nowelizującej, zgodnie z którym możliwość uzyskania karty parkingowej w oparciu o orzeczenie o niepełnosprawności wydane przed 1 lipca 2014 r. warunkowana była zawarciem w takim orzeczeniu jednego z trzech symboli przyczyn niepełnosprawności, tj. 04-O, 05-R lub 10-N.

Brak zamieszczenia w orzeczeniu skarżącego któregoś z tych symboli wyklucza w ocenie sądu możliwość uzyskania karty parkingowej. 

Według sądu organ pozostawał związany treścią wydanego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności i nie mógł samodzielnie przyjąć, że w orzeczeniu wystąpił symbol 10-N (choroba neurologiczna) mimo że stwierdzona u skarżącego epilepsja (symbol 06-E) jest chorobą neurologiczną.

Argumenty RPO

Wyrok zapadł z naruszeniem przepisów prawa i jako taki winien zostać uchylony.

1 lipca 2014 r. (wejście w życie ustawy nowelizującej) zmieniły się zasady wydawania kart parkingowych osobom z niepełnosprawnościami. W świetle regulacji wcześniej obowiązujących karta mogła być wydana osobie o obniżonej sprawności ruchowej, podczas gdy na gruncie nowych regulacji przesłanką wydania pozostaje charakteryzowanie się przez osobę „znacznie ograniczonymi możliwościami samodzielnego poruszania się".

Jednocześnie, o ile na gruncie regulacji sprzed 1 lipca 2014 r. wskazanie uprawnienia do karty mogło być zawarte w orzeczeniu o niepełnosprawności niezależnie od jej stopnia (lekki, umiarkowany, znaczny) oraz przyczyny niepełnosprawności, o tyle dziś wskazanie do karty w orzeczeniu o niepełnosprawności może zostać przyznane wyłącznie osobie z niepełnosprawnością w stopniu znacznym (bez względu na przyczyny) lub w stopniu umiarkowanym (wyłącznie, gdy przyczyna niepełnosprawności została oznaczona symbolami 04-O - choroby narządu wzroku, 05-R - upośledzenie narządu ruchu, 10-N - choroba neurologiczna lub 07-S choroby układu oddechowego i krążenia). Stanowi o tym art. 6b ust. 3 pkt 9 ustawy 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

W związku z zawężeniem możliwości przyznania prawa do karty parkingowej ustawodawca przewidział utratę ważności dotychczas wydanych kart od 1 lipca 2015 r.  

Jednocześnie rozstrzygnął (art. 6 ust. 2 ustawy nowelizującej), że „osobom zaliczonym do znacznego stopnia niepełnosprawności, posiadającym ważne orzeczenie wydane przez powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności i mającej przyczynę niepełnosprawności oznaczoną symbolem 04-O (choroby narządu wzroku), 05-R (upośledzenie narządu ruchu) lub 10-N (choroba neurologiczna), zawierające wskazanie o spełnieniu przesłanek uprawniających do uzyskania karty parkingowej na podstawie przepisów dotychczasowych - kartę parkingową wydaje się na podstawie tego orzeczenia".

Art. 6 ust. 2, odczytywany samodzielnie i literalnie (jak uczyniły organ i WSA), wyklucza możliwość wydania karty osobie legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności wydanym przed 1 lipca 2014 r., jeżeli w orzeczeniu nie wskazano przyczyny niepełnosprawności oznaczonej którymś ze wskazanych w nim symboli. 

W ocenie Rzecznika, wykładnia art. 6 ust. 2 ustawy nowelizującej nie może jednak ograniczać się tylko do literalnych dyrektyw. Powinna uwzględniać cel wydawania kart, którym jest realizacja konstytucyjnego nakazu udzielania osobom z niepełnosprawnością pomocy w egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej (art. 69 Konstytucji RP). 

W dacie wydania orzeczenia, jakim legitymuje się skarżący,  mogły w nim zostać wskazane maksymalnie trzy symbole przyczyn niepełnosprawności. Oznacza to, że niezawarcie w orzeczeniu skarżącego (obejmującego trzy symbole przyczyn niepełnosprawności) symbolu 10-N - choroby neurologiczne jako przyczyny niepełnosprawności nie oznacza, że skarżący nie jest osobą z niepełnosprawnością również z tej właśnie przyczyny. 

Do oddalenia skargi doszło z naruszeniem art. 6 ust. 2 ustawy nowelizującej, wynikającym z nieuwzględnienia tego, że przepisy regulujące wydawanie orzeczeń niepełnosprawności ograniczają dopuszczalną do zawarcia w orzeczeniu o niepełnosprawności liczbę symboli przyczyn niepełnosprawności do trzech, a także z pominięcia dyrektywy wynikającej z art. 69 Konstytucji RP.

Nieprawidłowe odkodowanie normy art. 6 ust. 2 ustawy nowelizującej miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie WSA. Gdyby wziął on pod uwagę obowiązujące w dacie wydania orzeczenia o niepełnosprawności regulacje prawne, z których wynikał limit trzech symboli przyczyn niepełnosprawności, a ponadto kierował się wynikającą z Konstytucji dyrektywą udzielania pomocy osobom niepełnosprawnym w zakresie komunikacji społecznej, to nie miałby podstaw do ustalenia, że organ zasadnie odmówił wydania karty i że zaistniały przesłanki do oddalenia skargi. 

Gdyby sąd ustalił właściwie rozumienie art. 6 ust. 2 ustawy nowelizującej, to powinien był dojść do wniosku, że odmowa wydania wnioskodawcy karty parkingowej była w świetle orzeczenia o stopniu niepełnosprawności nieuzasadniona. Rodziłoby to po stronie sądu konieczność zastosowania art. 146 § 1 p.p.s.a. i stwierdzenia bezskuteczności zaskarżonej czynności organu. Tymczasem WSA w następstwie naruszenia przepisów prawa materialnego błędnie oddalił skargę na podstawie art. 151 p.p.s.a.

V.811.109.2014