Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Mieszkaniec Tarnobrzega skarży się na wyłączanie bądź zmniejszanie oświetlenia ulic
• Wskazuje, że niekorzystnie wpływa to na bezpieczeństwo mieszkańców
• Rzecznik Praw Obywatelskich występuje do prezydenta miasta Dariusza Bożka

Do RPO wpłynęło pismo mieszkańca Tarnobrzega, który skarży się, że władze samorządowe podjęły decyzję o wyłączeniu oświetlenia ulicznego w niektórych dzielnicach peryferyjnych miasta w godzinach nocnych. Ponadto zredukowano oświetlenie dróg publicznych w pozostałych osiedlach miasta. Wyłączono bowiem co drugą latarnię. 

Zdaniem skarżącego,  wpływa to niekorzystnie na poziom bezpieczeństwa mieszkańców, zwłaszcza niechronionych użytkowników dróg publicznych. W porze nocnej nieoświetlone są bowiem także przejścia dla pieszych i przejazdy dla rowerów. 

W konsekwencji mogło dojść do ograniczenia konstytucyjnego prawa obywateli do ochrony zdrowia oraz prawa do życia, pomimo że za ograniczeniem tych praw nie przemawiają żadne wartości wskazane w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Ponadto, zróżnicowanie oświetlenia w zakresie godzin pracy i liczby aktywnych urządzeń oświetleniowych w porze nocnej  może naruszenie zasady równości wobec prawa i zakazu dyskryminacji (art. 32 Konstytucji).

Autor skargi zwraca także uwagę, że do zadań własnych gminy należy finansowanie oświetlenia znajdujących się na terenie gminy ulic, placów, dróg gminnych, dróg powiatowych i wojewódzkich oraz dróg krajowych, innych niż autostrady i drogi ekspresowe. Wynika z tego, że gmina ma obowiązek pokrycia kosztów energii elektrycznej niezbędnej do funkcjonowania oświetlenia drogowego.

W wyroku z 31 stycznia 2014 r. (sygn. akt II CSK 183/13) Sąd Najwyższy stwierdził, że formuła, w jakiej ustawodawca wypowiedział się o obowiązku finansowania oświetlenia dróg publicznych wskazuje, że mamy do czynienia z zadaniem obowiązkowym gminy, od wykonania którego gmina nie może odstąpić. Również w doktrynie prawa podnosi się, że kategoryczne sformułowanie art. 18 ust. 1 Prawa energetycznego powoduje, że finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych na terenie gminy należy do zadań własnych gminy o charakterze obligatoryjnym.

W związku z tym skarżący wskazuje, że Tarnobrzeg nie może wyłączać oświetlenia ulicznego w godzinach nocnych tylko z tego względu, aby zmniejszyć koszty tego i zaoszczędzić w ten sposób środki z budżetu miejskiego.

Zastępca rzecznika praw obywatelskich Valeri Vachev zwraca się do prezydenta o zbadanie sprawy, ustosunkowanie się do zarzutów mieszkańca oraz poinformowanie o stanowisku.

V.565.76.2023