Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Mieszkaniec Tarnobrzega skarży się na wyłączanie bądź zmniejszanie oświetlenia ulic
• Wskazuje, że niekorzystnie wpływa to na bezpieczeństwo mieszkańców
• Rzecznik Praw Obywatelskich występuje do prezydenta miasta Dariusza Bożka
• AKTUALIZACJA: Na Prezydenta Miasta Tarnobrzega (tak jak w przypadku wszystkich kierowników jednostek sektora finansów publicznych) został nałożony ustawowy obowiązek zmniejszenia zużycia energii elektrycznej o 10% - głosi odpowiedź 

Do RPO wpłynęło pismo mieszkańca Tarnobrzega, który skarży się, że władze samorządowe podjęły decyzję o wyłączeniu oświetlenia ulicznego w niektórych dzielnicach peryferyjnych miasta w godzinach nocnych. Ponadto zredukowano oświetlenie dróg publicznych w pozostałych osiedlach miasta. Wyłączono bowiem co drugą latarnię. 

Zdaniem skarżącego,  wpływa to niekorzystnie na poziom bezpieczeństwa mieszkańców, zwłaszcza niechronionych użytkowników dróg publicznych. W porze nocnej nieoświetlone są bowiem także przejścia dla pieszych i przejazdy dla rowerów. 

W konsekwencji mogło dojść do ograniczenia konstytucyjnego prawa obywateli do ochrony zdrowia oraz prawa do życia, pomimo że za ograniczeniem tych praw nie przemawiają żadne wartości wskazane w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Ponadto, zróżnicowanie oświetlenia w zakresie godzin pracy i liczby aktywnych urządzeń oświetleniowych w porze nocnej  może naruszenie zasady równości wobec prawa i zakazu dyskryminacji (art. 32 Konstytucji).

Autor skargi zwraca także uwagę, że do zadań własnych gminy należy finansowanie oświetlenia znajdujących się na terenie gminy ulic, placów, dróg gminnych, dróg powiatowych i wojewódzkich oraz dróg krajowych, innych niż autostrady i drogi ekspresowe. Wynika z tego, że gmina ma obowiązek pokrycia kosztów energii elektrycznej niezbędnej do funkcjonowania oświetlenia drogowego.

W wyroku z 31 stycznia 2014 r. (sygn. akt II CSK 183/13) Sąd Najwyższy stwierdził, że formuła, w jakiej ustawodawca wypowiedział się o obowiązku finansowania oświetlenia dróg publicznych wskazuje, że mamy do czynienia z zadaniem obowiązkowym gminy, od wykonania którego gmina nie może odstąpić. Również w doktrynie prawa podnosi się, że kategoryczne sformułowanie art. 18 ust. 1 Prawa energetycznego powoduje, że finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych na terenie gminy należy do zadań własnych gminy o charakterze obligatoryjnym.

W związku z tym skarżący wskazuje, że Tarnobrzeg nie może wyłączać oświetlenia ulicznego w godzinach nocnych tylko z tego względu, aby zmniejszyć koszty tego i zaoszczędzić w ten sposób środki z budżetu miejskiego.

Zastępca rzecznika praw obywatelskich Valeri Vachev zwraca się do prezydenta o zbadanie sprawy, ustosunkowanie się do zarzutów mieszkańca oraz poinformowanie o stanowisku.

Odpowiedź prezydenta Tarnobrzega Dariusza Bożka

W odpowiedzi na pismo V.565.76.2023.TS o podjętych działaniach dotyczących sterowania oświetleniem ulicznym na terenie miasta Tarnobrzega informuję, że z uwagi na utrzymujące się wysokie koszty energii elektrycznej Miasto Tarnobrzeg podjęło po raz pierwszy decyzję o częściowym wyłączeniu oświetlenia ulicznego na terenie miasta we wrześniu 2022 r. W związku z powyższym w dniu 15.09.2022 r. tut. Urząd wystąpił z oficjalnym pismem do PGE Dystrybucja S.A. RE Mielec, ul. Ducha Św. 6a, 39-300 Mielec wskazującym obszary (ulice) podlegające zmianom w zakresie dotychczasowego funkcjonowania oświetlenia (w załączeniu kserokopia pisma znak: TID-VII.7021.1.7.2022 z dnia 15.09.2022 r.). Przedmiotowe pismo zostało przekazane do wiadomości Przewodniczącym Zarządów Osiedli celem zapoznania się z jego treścią i wniesieniem ewentualnych uwag.

Należy dodać również, że weszła w życie ustawa z 7.10.2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej. Głównym celem przedmiotowej ustawy jest, jak wskazano w uzasadnieniu do jej projektu (IX kadencja, druk sejm, nr 2630) - zminimalizowanie podwyżek cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych, a także zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego obywateli przez zagwarantowanie ciągłości dostaw energii elektrycznej do gospodarstw domowych realizowanej przez przedsiębiorstwa obrotu. W konsekwencji wejścia w życie przedmiotowej ustawy, na Prezydenta Miasta Tarnobrzega (tak jak w przypadku wszystkich kierowników jednostek sektora finansów publicznych) został nałożony obowiązek zmniejszenia zużycia energii elektrycznej o 10% w zajmowanych budynkach lub częściach budynków oraz przez wykorzystywane urządzenia techniczne, instalacje i pojazdy.

Nie tylko w całym 2023 r., lecz także w grudniu 2022 r. jednostki samorządu terytorialnego (JST) zobowiązane zostały, pod groźbą kary pieniężnej, do zmniejszenia zużycia energii elektrycznej o co najmniej 10% w porównaniu do odpowiednio 2022 r. oraz  średniorocznego zużycia w latach 2018-2019. Przedmiotowe działanie ma się przyczynić nie tylko do oszczędności dla samych gmin, powiatów i samorządów województw, ale ma spowodować również globalne zmniejszenie zużycia energii elektrycznej w Polsce. Niniejsze opracowanie skupia się dość mocno na aspekcie oszczędnościowym z uwagi na cel, jaki postawił ustawodawca każdej jednostce samorządu terytorialnego. Zmiany w zakresie skonfigurowania działania oświetlenia ulicznego na terenie miasta Tarnobrzega były podejmowane przez Urząd Miasta przede wszystkim na podstawie obowiązku nałożonego na JST w ustawie z dnia 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej (Dz. U. poz. 2127 z późn. zm.) celem osiągnięcia 10% zmniejszenia zużycia energii przez tut. Urząd. Należy jednak dodać, że zasady działania oświetlenia były podejmowane w oparciu o konsultacje z PGE Dystrybucja S.A., RE Mielec, ul. Ducha Św. 6a, 39-300 Mielec z uwzględnieniem konieczności zachowania bezpieczeństwa mieszkańców i wszystkich użytkowników dróg publicznych po nich poruszających się. W dniu 29.10.2022 roku w siedzibie Urzędu Miasta Tarnobrzega przy ul. Kościuszki 32, 39-400 Tarnobrzeg odbyło się spotkanie Przedstawicieli Miasta Tarnobrzega, tj. Prezydenta Miasta - Pana Mirosława Pluty oraz Głównego specjalisty - Pana Mariusza Żyły z Przedstawicielami PGE Dystrybucja S.A. RE Mielec, tj. Zastępcy Dyrektora PGE Dystrybucja S.A. RE Mielec - Panem Piotrem Bogaczem oraz Specjalistą ds. Utrzymania Sieci - Panem Henrykiem Płaza. Podczas przedmiotowego spotkania zostało ustalone, że zasady działania oświetlenia wskazane w piśmie znak: TID-VII.7021.1.9.2022 z dnia 24.10.2022 r. mają obowiązywać aż do odwołania z wyłączeniem następujących okresów: od 9.11.2022 r. do 13.11.2022 r. i od 23.12.2022 r. do 9.01.2023 r. Podjęte działania na terenie Osiedli: Wielowieś, Sielec, Sobów, Mokrzyszów, Ocice, Miechocin, Nagnajów, Podłęże, Zakrzów i Dzików spowodowały, że oświetlenie uliczne jest nieaktywne/wyłączone w godzinach: od 24:00 do 5:00. Okresy działania oświetlenia na powyższych osiedlach zostały określone przez tut. Urząd w piśmie znak: TID-VII.7O21.1.9.2022 z dnia 24.10.2022 r.

Na chwilę obecną od dnia 23.08.2023r. oświetlenie uliczne zostało w całości uruchomione na wszystkich osiedlach Miasta Tarnobrzega zgodnie z pismem PGE Dystrybucja S.A. RE02/RM/PŚ/2023/8/862872KP23/w/344.

V.565.76.2023