Biuletyn Informacji Publicznej RPO

16 czerwca, w formule hybrydowej odbyło się posiedzenie Komisji Ekspertów ds. Osób Głuchych. 

Rozpoczynając posiedzenie dyrektorka Centrum Projektów Społecznych BRPO i współprzewodnicząca Komisji Barbara Imiołczyk przedstawiła założenia apelu „Wybory dostępne dla wszystkich”, który został podpisany w BRPO 6 czerwca br., przez Rzecznika Praw Obywatelskich oraz przedstawicieli organizacji społecznych. Wskazała, że istotne jest, aby apel rozpowszechniać i zdobyć pod nim jak najwięcej podpisów. Im więcej podpisów uda się zebrać, tym większą moc będą miały później wystąpienia RPO do instytucji, komitetów wyborczych i mediów. Zachęciła do rozpowszechniania apelu wśród znajomych i rodzin oraz do umieszczenia informacji na stronach internetowych organizacji w których działają. Biuro Rzecznika będzie aktywnie działało w temacie dostępności wyborów przez cały okres trwania kampanii wyborczej w 2023 r.

Członkowie komisji obejrzeli także wystąpienie z konferencji prasowej Bartosza Margańca, działacza na rzecz osób Głuchych. W swojej wypowiedzi wskazywał jak ważna jest dla osób Głuchych dostępność komunikacyjno-informacyjna. Bez niej osoba Głucha nie jest w stanie zapoznać się z programami wyborczymi partii politycznych, a co za tym idzie oddać świadomie głos na polityków, którzy spełniają jej oczekiwania. 

Dostępność treści kampanii wyborczej 

Pełnomocniczka RPO do spraw praw osób z niepełnosprawnościami Monika Wiszyńska-Rakowska omówiła wystąpienie RPO w sprawie dostępności dla głuchych debat wyborczych transmitowanych w telewizji. Wskazała, że przy okazji kampanii prezydenckiej z 2020 roku, RPO zwracał się do KRRiT w sprawie jakości zamieszczanych udogodnień dla niesłyszących, w tym wielkości tłumaczy PJM czy zamieszczanego tekstu w napisach. Widzowie skarżyli się, że tłumacz był za mały, ukryty, a napisy pojawiały się ze znacznym opóźnieniem i nie obejmowały całości przekazu. Podkreśliła, iż ważne jest, aby już przy pierwszych debatach i konferencjach w tym roku, zwrócić uwagę na jakość tłumaczenia oraz napisów dla niesłyszących, a w razie nieprawidłowości kierować sprawy do RPO. Ważne jest, aby interweniować jak najwcześniej, co pozwoli podnosić standard dostępności dla Osób z niepełnosprawnościami. Wspomniała również, że KRRiT prowadzi punkt kontaktowy ds. dostępności usług medialnych dla osób z niepełnosprawnością wzroku i słuchu. Tam można zgłosić się, aby uzyskać informacje dotyczące dostępności programów oraz złożyć skargę na brak dostępności programów. Dzięki temu mechanizmowi będzie można informować o wszelkich nieprawidłowościach związanych z dostępnością i dążyć do ich eliminacji. Adres email: skargi@krrit.gov.pl

Uczestnicy spotkania podkreślili, że w obszarze dostępności dla osób głuchych jest jeszcze wiele do zrobienia, a dalszej działania należy podjąć po wyborach. W trakcie prowadzonej kampanii wyborczej trzeba zwracać uwagę na potrzeby osób Głuchych, aby mogli skorzystać z praw wyborczych. W tym kontekście istotne jest opracowanie instrukcji tego jak korzystać z uprawnień wynikających z ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami i przetłumaczenie jej na polski język migowy. Taka instrukcja zostanie umieszczona na stronie BRPO.

Edukacja dwujęzyczna dla uczniów z niepełnosprawnością słuchu

Dorota Beker z Zespołu ds. Równego Traktowania omówiła wystąpienie generalne dot. edukacji dwujęzycznej skierowane do Ministerstwa Edukacji i Nauki. RPO zwrócił się w nim do Ministra z prośbą podjęcie działań na rzecz zwiększenia dostępności systemu edukacji dla uczniów z niepełnosprawnością słuchu. W wystąpieniu podkreślono, że osoby głuche i słabosłyszące mogą znać język polski na różnym poziomie i wymagać różnego rodzaju wsparcia. Istotnym postulatem jest wdrożenie dwujęzycznego nauczania uczniów głuchych – utworzenie przedmiotu „Polski Język Migowy” i „Język polski dla głuchych” oraz objęcie ich podstawą programową. Do tego niezbędne jest weryfikowanie poziomu znajomości polskiego języka migowego u nauczycieli osób z niepełnosprawnością słuchu oraz opracowywanie podręczników i materiałów w polskim języku migowym. Do osiągnięcia tego celu potrzebna jest kompleksowa reforma systemu oświaty z możliwością uelastycznienia podstawy programowej, tak aby nauczyciele mogli skupić się na efektywności edukacji.

Link do pisma RPO

W swojej odpowiedzi MEiN wskazuje, iż w odniesieniu do dwujęzykowości nauczania, jest na etapie zbierania danych, analizowania problemów oraz planowania tego jak w odpowiedni sposób uwzględnić potrzeby uczniów Głuchych. W sprawie wprowadzenia wymagań znajomości PJM dla nauczycieli szkół specjalnych na poziomie co najmniej B2 MEiN wystąpiło do Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej o przekazanie informacji dotyczących kwestii umocowania w przepisach prawa certyfikowania znajomości na poszczególnych poziomach biegłości językowej. Ministerstwo podkreśla, że wyniki i wnioski dotyczące powyższych działań posłużą do przygotowania rozwiązań organizacyjno-legislacyjnych, które poddane zostaną szerokim konsultacjom, w szczególności ze środowiskiem reprezentującym osoby słabosłyszące i osoby Głuche.

Link do pisma MEiN

Edukacja kadry nauczycielskiej

Eksperci dyskutowali o efektywności edukacji na poziomie akademickim i potrzebie uzupełniania wiedzy zawodowej nauczycieli o dodatkowy przedmiot dla studentów jakim powinien być: komunikacja z głuchymi w języku PJM.  Jako nowy, ważny element kształcenia, już na początku studiów. Nie każdy nauczyciel jest w stanie biegle komunikować się w polskim języku migowym. Przytoczono przykład głuchego dziecka, które nie mogło pójść z pozostałymi uczniami do kina, ponieważ film był wyświetlany bez napisów. Późniejsze ustalenia wykazały, że jest to klasa integracyjna, w której są dzieci z różnymi niepełnosprawnościami, w związku z czym nie wszyscy są w stanie odczytywać napisy na bieżąco. To kolejny przykład jak ważne jest zapewnienie dostępności każdej osobie i szukanie rozwiązań dopasowanych do potrzeb konkretnego ucznia, nie tylko w życiu szkolnym, ale także społecznym. Klasowe wyjścia tego typu mają wpływać na integrację dzieci a nie mogą prowadzić do iwykluczenia. Podniesiono, że warto w takiej sytuacji skierować petycję do włodarzy kin o zwiększenie liczby seansów, podczas których będą stosowane różne udogodnienia (napisy dla niesłyszących, tłumaczenie na PJM).

Inne tematy

Podczas spotkania rozmawiano także o:

• uelastycznieniu podstawy programowej w szkołach i trudnościach w jej realizacji,
• potrzebie zapewnienia edukacji dwujęzycznej w kontekście szerszej reformy systemu oświaty, aby osiągnąć jak najwyższy poziom edukacji i uwzględnić indywidualne potrzeby ucznia,
• problemie braku nauczycieli znających PJM w stopniu umożliwiającym swobodną komunikację i braku nowych chętnych na to stanowisko, 
• trudności ze zgłoszeniem sprawy przez osobę głuchą pod numerem alarmowym 112 oraz braku stosownych procedur centrum powiadamiania ratunkowego,
• zorganizowaniu kolejnego szkolenia w PJM na temat tego jak zgłosić swoją sprawę do Rzecznika.