Biuletyn Informacji Publicznej RPO

16 czerwca, w formule hybrydowej odbyło się posiedzenie Komisji Ekspertów ds. Osób Głuchych. 

Rozpoczynając posiedzenie dyrektorka Centrum Projektów Społecznych BRPO i współprzewodnicząca Komisji Barbara Imiołczyk przedstawiła założenia apelu „Wybory dostępne dla wszystkich”, który został podpisany w BRPO 6 czerwca br., przez Rzecznika Praw Obywatelskich oraz przedstawicieli organizacji społecznych. Wskazała, że istotne jest, aby apel rozpowszechniać i zdobyć pod nim jak najwięcej podpisów. Im więcej podpisów uda się zebrać, tym większą moc będą miały później wystąpienia RPO do instytucji, komitetów wyborczych i mediów. Zachęciła do rozpowszechniania apelu wśród znajomych i rodzin oraz do umieszczenia informacji na stronach internetowych organizacji w których działają. Biuro Rzecznika będzie aktywnie działało w temacie dostępności wyborów przez cały okres trwania kampanii wyborczej w 2023 r.

Członkowie komisji obejrzeli także wystąpienie z konferencji prasowej Bartosza Margańca, działacza na rzecz osób Głuchych. W swojej wypowiedzi wskazywał jak ważna jest dla osób Głuchych dostępność komunikacyjno-informacyjna. Bez niej osoba Głucha nie jest w stanie zapoznać się z programami wyborczymi partii politycznych, a co za tym idzie oddać świadomie głos na polityków, którzy spełniają jej oczekiwania. 

Dostępność treści kampanii wyborczej 

Pełnomocniczka RPO do spraw praw osób z niepełnosprawnościami Monika Wiszyńska-Rakowska omówiła wystąpienie RPO w sprawie dostępności dla głuchych debat wyborczych transmitowanych w telewizji. Wskazała, że przy okazji kampanii prezydenckiej z 2020 roku, RPO zwracał się do KRRiT w sprawie jakości zamieszczanych udogodnień dla niesłyszących, w tym wielkości tłumaczy PJM czy zamieszczanego tekstu w napisach. Widzowie skarżyli się, że tłumacz był za mały, ukryty, a napisy pojawiały się ze znacznym opóźnieniem i nie obejmowały całości przekazu. Podkreśliła, iż ważne jest, aby już przy pierwszych debatach i konferencjach w tym roku, zwrócić uwagę na jakość tłumaczenia oraz napisów dla niesłyszących, a w razie nieprawidłowości kierować sprawy do RPO. Ważne jest, aby interweniować jak najwcześniej, co pozwoli podnosić standard dostępności dla Osób z niepełnosprawnościami. Wspomniała również, że KRRiT prowadzi punkt kontaktowy ds. dostępności usług medialnych dla osób z niepełnosprawnością wzroku i słuchu. Tam można zgłosić się, aby uzyskać informacje dotyczące dostępności programów oraz złożyć skargę na brak dostępności programów. Dzięki temu mechanizmowi będzie można informować o wszelkich nieprawidłowościach związanych z dostępnością i dążyć do ich eliminacji. Adres email: skargi@krrit.gov.pl

Uczestnicy spotkania podkreślili, że w obszarze dostępności dla osób głuchych jest jeszcze wiele do zrobienia, a dalszej działania należy podjąć po wyborach. W trakcie prowadzonej kampanii wyborczej trzeba zwracać uwagę na potrzeby osób Głuchych, aby mogli skorzystać z praw wyborczych. W tym kontekście istotne jest opracowanie instrukcji tego jak korzystać z uprawnień wynikających z ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami i przetłumaczenie jej na polski język migowy. Taka instrukcja zostanie umieszczona na stronie BRPO.

Edukacja dwujęzyczna dla uczniów z niepełnosprawnością słuchu

Dorota Beker z Zespołu ds. Równego Traktowania omówiła wystąpienie generalne dot. edukacji dwujęzycznej skierowane do Ministerstwa Edukacji i Nauki. RPO zwrócił się w nim do Ministra z prośbą podjęcie działań na rzecz zwiększenia dostępności systemu edukacji dla uczniów z niepełnosprawnością słuchu. W wystąpieniu podkreślono, że osoby głuche i słabosłyszące mogą znać język polski na różnym poziomie i wymagać różnego rodzaju wsparcia. Istotnym postulatem jest wdrożenie dwujęzycznego nauczania uczniów głuchych – utworzenie przedmiotu „Polski Język Migowy” i „Język polski dla głuchych” oraz objęcie ich podstawą programową. Do tego niezbędne jest weryfikowanie poziomu znajomości polskiego języka migowego u nauczycieli osób z niepełnosprawnością słuchu oraz opracowywanie podręczników i materiałów w polskim języku migowym. Do osiągnięcia tego celu potrzebna jest kompleksowa reforma systemu oświaty z możliwością uelastycznienia podstawy programowej, tak aby nauczyciele mogli skupić się na efektywności edukacji.

Link do pisma RPO

W swojej odpowiedzi MEiN wskazuje, iż w odniesieniu do dwujęzykowości nauczania, jest na etapie zbierania danych, analizowania problemów oraz planowania tego jak w odpowiedni sposób uwzględnić potrzeby uczniów Głuchych. W sprawie wprowadzenia wymagań znajomości PJM dla nauczycieli szkół specjalnych na poziomie co najmniej B2 MEiN wystąpiło do Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej o przekazanie informacji dotyczących kwestii umocowania w przepisach prawa certyfikowania znajomości na poszczególnych poziomach biegłości językowej. Ministerstwo podkreśla, że wyniki i wnioski dotyczące powyższych działań posłużą do przygotowania rozwiązań organizacyjno-legislacyjnych, które poddane zostaną szerokim konsultacjom, w szczególności ze środowiskiem reprezentującym osoby słabosłyszące i osoby Głuche.

Link do pisma MEiN

Stanowiska stowarzyszenia Polski Instytut Praw Głuchych

Pan Stanisław Porowski oraz Pan Daniel Kowalski ze Stowarzyszenia Polski Instytut Praw Głuchych przedstawili swoje stanowisko odnośnie do kampanii społecznej na rzecz wyborów dostępnych dla głuchych, dostępności informacji telewizyjnych dla głuchych oraz edukacji osób głuchych. Podkreślili oni bowiem to, że Stowarzyszenie Polski Instytut Praw Głuchych wielokrotnie składało petycje i postulaty ww. sprawach także do PKW.

Przedstawiciele Stowarzyszenia Polski Instytut Praw Głuchych zadeklarowali, że po wyborach parlamentarnych poddadzą głębokiej analizie i konsultacjom społecznym tematy związane z dostępnością wyborów dla głuchych oraz dostępnością informacji telewizyjnych dla głuchych, dopiero wtedy zostaną podjęte decyzje co do dalszych działań w formie ew. petycji i postulatów. Stwierdzili również, że są to kluczowe kwestie, które powinny zostać rozwiązane w kolejnej kadencji parlamentu RP. Zaproponowali również aby w kwestii zagadnienia edukacji osób głuchych środowisko mówiło jednym głosem i wypracowało jednolite stanowisko ponad podziałami do MEiN. Do osiągnięcia tego celu niezbędne są kompleksowe zmiany systemu w zakresie edukacji dwujęzycznej dla głuchych.

Edukacja kadry nauczycielskiej

Eksperci dyskutowali o efektywności edukacji na poziomie akademickim i potrzebie uzupełniania wiedzy zawodowej nauczycieli o dodatkowy przedmiot dla studentów jakim powinien być: komunikacja z głuchymi w języku PJM.  Jako nowy, ważny element kształcenia, już na początku studiów. Nie każdy nauczyciel jest w stanie biegle komunikować się w polskim języku migowym. Przytoczono przykład głuchego dziecka, które nie mogło pójść z pozostałymi uczniami do kina, ponieważ film był wyświetlany bez napisów. Późniejsze ustalenia wykazały, że jest to klasa integracyjna, w której są dzieci z różnymi niepełnosprawnościami, w związku z czym nie wszyscy są w stanie odczytywać napisy na bieżąco. To kolejny przykład jak ważne jest zapewnienie dostępności każdej osobie i szukanie rozwiązań dopasowanych do potrzeb konkretnego ucznia, nie tylko w życiu szkolnym, ale także społecznym. Klasowe wyjścia tego typu mają wpływać na integrację dzieci a nie mogą prowadzić do iwykluczenia. Podniesiono, że warto w takiej sytuacji skierować petycję do włodarzy kin o zwiększenie liczby seansów, podczas których będą stosowane różne udogodnienia (napisy dla niesłyszących, tłumaczenie na PJM).

Inne tematy

Podczas spotkania rozmawiano także o:

• uelastycznieniu podstawy programowej w szkołach i trudnościach w jej realizacji,
• potrzebie zapewnienia edukacji dwujęzycznej w kontekście szerszej reformy systemu oświaty, aby osiągnąć jak najwyższy poziom edukacji i uwzględnić indywidualne potrzeby ucznia,
• problemie braku nauczycieli znających PJM w stopniu umożliwiającym swobodną komunikację i braku nowych chętnych na to stanowisko, 
• trudności ze zgłoszeniem sprawy przez osobę głuchą pod numerem alarmowym 112 oraz braku stosownych procedur centrum powiadamiania ratunkowego,
• zorganizowaniu kolejnego szkolenia w PJM na temat tego jak zgłosić swoją sprawę do Rzecznika.