Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Osoby z niepełnosprawnościami, m.in. które mają wysokie kwalifikacje i znają języki obce, skarżą się na niemożność znalezienia odpowiedniego zatrudnienia
• Dostają bowiem oferty pracy głównie w ochronie lub firmach sprzątających
• Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk prosi o stanowisko minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg 

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich zwracają się osoby z niepełnosprawnościami, w tym mające wysokie kwalifikacje oraz znajomość języków obcych, które skarżą się na niemożność znalezienia odpowiedniego zatrudnienia. Osobom tym, z uwagi na posiadane orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, oferowane są stanowiska pracy głównie w ochronie lub firmach sprzątających.

W skargach podkreślano także niewystarczające zaangażowanie służb zatrudnienia w podejmowanie działań zmierzających do znalezienia miejsc pracy i stanowisk odpowiadających umiejętnościom i aspiracjom tej grupy.

Zarzuty te potwierdza raport Najwyższej Izby Kontroli „Aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych przez powiatowe urzędy pracy". Wskazuje, że prowadzona przez powiatowe urzędy pracy aktywizacja zawodowa osób z niepełnosprawnościami nie była skuteczna i nie umożliwiła wejścia na rynek pracy bądź powrotu na niego.

Zdaniem NIK na niską skuteczność powiatowych urzędów pracy wpływał brak spójnej polityki rynku pracy, zwłaszcza bieżącej analizy potrzeb osób pozostających bez pracy, a także rzadko podejmowane aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu. Istotną barierą w znalezieniu satysfakcjonującej pracy, co także zostało wskazane w raporcie, są stereotypy i uprzedzenia pracodawców, dotyczące osób z niepełnosprawnościami jako pracowników.

Wydaje się, że jednym z rozwiązań, które mogłoby wpłynąć na zwiększenie zatrudnienia osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności jest wsparcie w formie zatrudnienia wspomaganego.

Z raportu Polskiej Federacji Zatrudnienia Wspomaganego z badania sytuacji dot. zasięgu i dostępności usługi zatrudnienia wspomaganego wynika, że w dwóch ostatnich dekadach 13,5 tys. osób z niepełnosprawnościami skorzystało z tej usługi.  Były wśród nich także osoby mające największe trudności w wejściu i utrzymaniu się na rynku pracy, tj. osoby z zaburzeniami psychicznymi, niepełnosprawnością intelektualną, autyzmem oraz niepełnosprawnością sprzężoną, legitymujące się umiarkowanym bądź znacznym stopniem niepełnosprawności.

Niewątpliwą barierą w rozwoju tego rodzaju usług w Polsce jest realizowanie jej wyłącznie przez organizacje pozarządowe oraz brak stałego źródła finansowania ich  działań. Przekłada się to na ograniczenie liczby osób mogących korzystać ze wsparcia trenera pracy.

Wyniki raportu  zaprezentowano 20 września 2022 r. podczas seminarium eksperckiego „Przeszłość-Teraźniejszość-Przyszłość". O skuteczności tej formy wsparcia w aktywizacji osób z niepełnosprawnościami pozytywnie wypowiadali się nie tylko zaproszeni eksperci, w tym pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych Paweł Wdówik, ale także beneficjenci tej usługi, dzięki której zdobyli i utrzymują zatrudnienie, co stanowi ważny element niezależnego życia.

Art. 27 Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami stanowi o prawie do pracy osób z niepełnosprawnościami na zasadzie równości z innymi osobami. Wskazuje też na kluczową rolę państwa i podejmowanie przez nie stosownych działań do realizacji przez osoby z niepełnosprawnościami tego prawa.

III.7047.26.2022