Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Nie zostały wdrożone wszystkie zalecenia Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur po wizytacji oddziału zamiejscowego Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Czersku
• Chodzi m.in. o rezygnację z noszenia w widoczny sposób sprzętu służącego do przymusu bezpośredniego przez personel ochronny i demontaż metalowej siatki z drutem ostrzowym, oddzielającej części terenu rekreacyjnego
• W ocenie KMPT takie rozwiązania nie powinny mieć  miejsca w placówce terapeutycznej, jaką jest KOZZD

Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich Hanna Machińska pisze w tej sprawie do dyrektora KOZZD Ryszarda Wardeńskiego. 

Hanna Machińska dziękuje za stanowisko co do uwag i zaleceń KMPT po wizytacji z 9-11 maja 2022 . Zarazem ubolewa, że wiele z rekomendowanych rozwiązań nie zyskało akceptacji Dyrektora. Jest to niepokojące z uwagi na przeciwdziałania ryzyku tortur i poniżającego traktowania pacjentów. 

Osiągnięcie trwałych, systemowych zmian wymaga bowiem podjęcia po wizycie KMPT odpowiednich działań następczych,  leżących w gestii władz, do których zwraca się KMPT. A Podkomitet ONZ ds. Prewencji Tortur (SPT) w sprawozdaniu z wizyty w Polsce podkreślił, że KMPT powinien zostać uznany za kluczowy element krajowego systemu zapobiegania torturom i złemu traktowaniu, a władze powinny podjąć z nim stały dialog w celu implementacji przedstawianych zaleceń.

Szczególny niepokój budzi brak realizacji przez Dyrektora następujących zaleceń: 

• rezygnacji z noszenia w widoczny sposób przez personel ochronny sprzętu służącego do stosowania przymusu bezpośredniego,
• demontażu metalowej siatki z drutem ostrzowym oddzielającej dwie części terenu rekreacyjnego, 
• zmiany sposobu dozoru pacjentów,
• wyposażenia kabin prysznicowych w zasłony zapewniające poczucie intymności w czasie kąpieli,
• odstąpienia od praktyki obowiązkowego opuszczania sali przez pacjentów w czasie sprzątania.

Rozwiązania te przywołują  nieodłączne skojarzenia z instytucją penitencjarną, mają negatywny wpływ na odbiór placówki przez samych pacjentów (co nie sprzyja także terapii i bezpieczeństwu) i zwiększają w sposób nieuzasadniony dolegliwość wynikającą z pozbawienia wolności. W ocenie KMPT nie powinny mieć one miejsca w placówce terapeutycznej.

W raporcie KMPT podkreślono dużą liczbę pracowników ochrony obecnych w ośrodku zamiejscowym. Z odpowiedzi wynikało, że w placówce obecnych było łącznie 49 pracowników ochrony, nadzorujących 11 pacjentów. Dla porównania w niemieckim ośrodku izolacji prewencyjnej w Rosdorf, w którym przebywa 38 pacjentów, nad ich bezpieczeństwem czuwa łącznie 25 pracowników ochrony. Porównanie to świadczy o zaburzeniu proporcji pomiędzy kwestiami bezpieczeństwa a terapeutycznym celem ośrodka w Czersku. Konieczne są zatem zdecydowane zmiany, przy których wprowadzaniu warto wziąć pod uwagę podobne placówki w Holandii i Niemczech.
    
Zastępczyni RPO zachęca dyrektora KOZZD do rewizji stanowiska i do pełnego wdrożenia zaleceń KMPT.  Zwraca się również o doprecyzowanie informacji o wdrożeniu zaleceń KMPT co do oddziału zamiejscowego w Czersku i udzielenie odpowiedzi na pytania:

1. Czy dokonano zmiany w sposobie zarządzania oddziałem zamiejscowym i ustanowiono na miejscu osobę uprawnioną do podejmowania kluczowych decyzji i zarządzania oddziałem w imieniu Dyrektora, w tym nadzorowania pracy całego personelu oddziału zewnętrznego?
2. Czy zatrudniono w oddziale zamiejscowym lekarza psychiatrę lub wyznaczono termin postępowania konkursowego w tym zakresie?
3. Czy personel oddziału zamiejscowego został przeszkolony z praktycznego stosowania Protokołu stambulskiego, pracy z traumą i ofiarami przemocy, międzynarodowych standardów praw człowieka, Konwencji ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur, sposobów radzenia sobie ze stresem, przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu ? Czy szkolenia te są przewidziane do realizacji w latach 2022 - 2023?
4. Czy dokonano zmian w sposobie dokumentowania obrażeń pacjentów, tj. opracowano formularz do oznaczenia umiejscowienia obrażeń z wizerunkiem sylwetki człowieka (tzw. mapę ciała) oraz wprowadzono praktykę wykonywania zdjęć ujawnionych obrażeń?
5. Czy odstąpiono od praktyki pozbawiania pacjentów możliwości otrzymywania paczek?
6. Czy pracownicy oddziału zamiejscowego informują lekarzy i personel medyczny realizujący świadczenia zdrowotne poza placówką o możliwości zdjęcia kajdanek i realizacji świadczenia bez asysty?
7. Czy zapewniono pacjentom dodatkowy wieszak ścienny?
8. Ile dokładnie czajników mają do swojej dyspozycji pacjenci? Gdzie są one zlokalizowane?
9. Czy na placu spacerowym został już zamontowany parasol na wypadek niekorzystnych warunków atmosferycznych?
10. Na jakim etapie jest remont terenu rekreacyjnego i budynku terapii? Czy i w jaki sposób ewentualny remont placu wpływa na organizację spaceru pacjentów?
11. W jakim wymiarze czasu pacjenci mogą obecnie korzystać ze spaceru?

KMP.574.2.2022